________________
મહાદેવની પરસાળમાં બેસી, વિચારસ્થિતિમાં સ્થિર થતા તરુણને ગોખરુના ઘા અને તેની પીડા ભુલાઈ ગયાં. તરુણ નક્કી કરે છે કે ખરેખર પીડાનું ભાજન દેહ છે. દેહાધ્યાસ દૂર થતાં પીડાથી પણ દૂર થવાય છે. એવા દેહ સંબંધી વિચારોના ધ્યાનમાં થોડો સમય વિતાવી તરુણ દલખાણિયા તરફ પાછો વળ્યો. આ તરુણનું હુલામણું નામ છે જકુભાઈ. જકુભાઈ પૂજ્ય તપસ્વી જગજીવન મહારાજ સાહેબના સુપુત્ર થાય અને તેઓ આ જીવનકથાના ચરિત્રનાયક શ્રી જયંતમુનિ છે.
દલખાણિયા :
પૂ. શ્રી જયંતમુનિનો જન્મ સૌરાષ્ટ્રના ગીરપ્રદેશમાં જંગલો અને પહાડોથી ઘેરાયેલા દલખાણિયા એવા એક નાનકડા ગામમાં થયો હતો. દલખાણિયા એટલે ગીરપ્રદેશનું પ્રવેશદ્વાર. અહીં રાત્રી સમયે સિંહ અને જંગલનાં જાનવરોની ગર્જનાઓ અવારનવાર સંભળાતી હોય છે. દલખાણિયા નકેશ્વર મહાદેવથી લગભગ ત્રણ કિ.મી. દૂર ઉત્તરમાં નાનું ગામ છે. ગામની પાસે ‘નાની’ અને ‘મોટી’ એવાં નામવાળી બે નદીઓ વહે છે. અહીં મુખ્યત્વે ધર્મપરાયણ ખેડૂતો વસે છે.
દલખાણિયા નામ કેમ પડ્યું તે વિશે જાણવા મળે છે કે ગામની પાસે વહેતી ‘નાની’ નામની નદીની ઊંચી ભેખડો ઉપર મોટી અને ખૂબ જ ઊંડી ખાણો હતી. નદીનો કિનારો હોવા છતાં આ ભેખડોમાં ૭૦થી ૮૦ ફૂટ સુધી નીચે પાણી મળતું જ નહીં. ખાણની માટી એકદમ સુકી રહેતી.
કાઠિયાવાડનાં ગામડાંઓમાં આવી ઊંડી ખાણોમાં દાણા ભરવામાં આવતા હતા. મુખ્યત્વે તો જુવાર જ હોય. દાણાને જૂની ભાષામાં દળ કહેતા. જે દળાય છે તે દળ. આજે પણ દાળિયા અને દલિયા શબ્દો પ્રસિદ્ધ છે. ગામમાં આવા દળની એટલે કે અનાજ ભરવાની ઘણી ખાણો હતી, એટલે તેનું નામ દલખાણિયા પડ્યું હશે તેમ મનાય છે.
મુનિશ્રીના પિતાશ્રીના કાકા પીતાંબરબાપાના સમય સુધી તેમાં જુવારો ભરવામાં આવતી હતી. દલખાણિયાના ધનાઢ્ય મોચી પરિવારના શ્રી રામભાઈ પણ આ ખાણોનો ઉપયોગ કરતા હતા. શ્રી જયંતમુનિજીએ નાનપણમાં આ ઊંડી ખાણો નજરોનજર જોઈ હતી. જોકે ત્યારે દાણા ભરવાનું બંધ થઈ ગયું હતું. આ ૭૦થી ૮૦ ફૂટ ઊંડી અવાવરી ખાણો દૂરથી જોઈ શકાતી હતી.
દલખાણિયાના પાદરમાં દરબારોએ બંધાવેલા બે મોટા જૂના કોઠાઓ જોવામાં આવે છે. કાઠિયાવાડમાં રમખાણ સમયમાં ક્યારેક નાનાં મોટાં ધિંગાણાંઓ જામતાં હતાં, જે ક્યારેક લડાઈનું રૂપ લેતાં હતાં. તે વખતે સુરક્ષાની દૃષ્ટિએ આવા કોઠાઓ બાંધવામાં આવતા. અત્યારે આ કોઠાઓ થોડા ખંડિત થઈ ગયા છે. કોઠાની એકંદર ઊંચાઈ ૭૦થી ૮૦ ફૂટની હતી. કોઠા પર ચડવાથી દૂર સુધીનાં ક્ષેત્રો જોઈ શકાતાં હતાં. અત્યારે આ સ્થાનને કોઠાદાર કહે છે.
દલખાણિયાની ભૂગોળ :
દલખાણિયાથી થોડે દૂર ચાંચઈ અને પાણિયા નામના દરબારી ગામ હતાં. ગાયકવાડ રાજની સાધુતાનું શિખર અને માનવતાની મહેંક D 2
