Rudhi Prayog Kosh

Author(s): Bhogilal Bhikhabhai Gandhi
Publisher: Gujarat Varnacular Society

Page 307

મેઢામાં છએ ઘાલવી. ].
( ૩૦૧)
[મેટું આવવું. જેની જીભ ન ઉપડતી હોય તેને વિષે બે- મેઢામાં સાકર, (કાઈના મુખમાંથી નીકલતાં એમ વપરાય છે કે એના મોંમાં ખી- | ળતી શુભ વાણી ફળજે એવા અર્થમાં. ) લે ઠેક્ય છે કે નથી બોલાતું. ?
“ડોસાએ કહ્યું નિશ્ચિત રહે, રૂડાં મહામાં જીભ ઘાલવી, બેલતાં અટકવું વાના થશે, કેમ ભાઈ-બુદ્ધિધન? કાકા, બંધ થવું; ચુપ રહેવું; અણબેલા રહેવું. તમારા મેંમાં સાકર.” દીકરા સરદારવહુ ? લડાઈના કંઈ
સરસ્વતી ચંદ્ર. સમાચાર આવ્યા કે? તારા સસરા ક્યાર
“દિકરા, તારા માં સાકર, ખરે નિર્દોના મેમાં જીભ ઘાલતા નથી, અમે વૃદ્ધ
૧ બાળકના મુખમાંથી નીકળતી વાણી ફઅને અપંગ હવે ક્યાં જઈએ ?
|ળે છે; સુદેવ, મારા અંતઃકરણમાં હર્ષ થા
ગુ જુની વાર્તા. મોઢામાં જીભ નથી, એમ મેગે મોઢે સુમની પેઠે બેસી રહેનારને વિષે બોલતાં
નળદમયંતી નાટક. વપરાય છે.
૨. બોલવામાં મિઠાશ; મીઠું મીઠું બોલી મેઢામાં થુંકે એવું, થુંકવાની જગો જાણે
અર્થ સાધી લેનાર માણસને વિષે બેલતાં એવું; તુચ્છ ગણું કાઢે એવું દરકાર ન
વપરાય છે. કરે એવું.
તેના મેઢામાં તે સોમણ સાકર ભરી છે મોઢામાં દાંત નથી. ? શેર્ય; દમ જેસ્સો મોઢામાંથી દાંત કાઢી-પાડી નાખવા, નથી? (બેલવામાં. )
હરાવવું; બોલતું બંધ થાય એમ કરવું. મોઢામાં ધૂળ નાખવી, બાવરું બનાવી બે- | “ભલભલાના મોઢામાંથી દાંત કાઢી લતું એકદમ અટકાવવું; કોઈનું બેસવું - 1 નાખે એવે છે.” ટું છે એમ સિદ્ધ કરી બેસતું બંધ કરવું મોઢું અવળું કરી નાખવું, એટલે માર બોલેલું પાછું ખેંચાવવું; ફરીથી ન બોલે | મારો કે મોટું અવળું થઈ જાય ! (અએમ કરવું; શરમાવી નાખવું, ગભરાવવું | યુક્તિ) ઘણો જ સખત માર મારવે, મોઢું બંધ કરવું એ કરતાં આ પ્રયોગ
મેટું આપવું, મોઢું બતાવવું દરકાર રાખવી. વિશેષપણું બતાવે છે. ગુલાબ મુર્ણ ઇ’ એ પદ લ
૨. મેટું ગળ્યાં કરે તેવું ઓસડ આ ખનાર ના મુખમાં ધૂળ નાખવા એકે પદે
પવું. થઈ રહી છું.
અલી જવા દે ઝવેરી? એને ગોઝારીને પાંચાળી પ્રસન્નાખ્યાન.
મેં ન આપીશ ” મોઢામાં લીલું તરણું ઘાલવું, લાચારી-દી
ભામિનીષણ, નતા-કંગાલિયત કે અશક્તિ બતાવવી, મહું આવડું થઈ જવું, મોટું લેવાઈ જવું; લીલું તરણું ઘાલવા જેવી તુચ્છ–હણી | મેટું ફીકું પડી જવું–ઉતરી જવું; ખસીઅવસ્થા દર્શાવવી.
યાણું પડી જવું, વાંક–મહેણાં-અપમાન મિહિરે લખ્યું કે તારે મેંમાં લીલું | વગેરેથી એકાએક શરમાઈ જવું. તરણું ઘાલીને રાજા ભૂવને શરણે જવું; તું આવવું, મેટું સજવું ને તેમાંથી નહિતર લઢવાને સામા થવું.”
લાળ ગળવી. રાસમાળા. | ૨. શરમમાં લેવાવું.