Rudhi Prayog Kosh

Author(s): Bhogilal Bhikhabhai Gandhi
Publisher: Gujarat Varnacular Society

Page 377

હીરા વટાવવા. 3
હીરા વઢાવવા, રૂપિયા લઈ કન્યા વેચવી; કન્યાવિક્રય કરવા. ( મર્મ-ઠેકડી-મજાકમાં ) હુતા ને હુતી, ધણી અને ધણીઆણી; (હતા તે હતી–સ્રી અને પુરૂષ.
• સાહેબ લોકોને હતા ને હુતીનું સુખ, પશુ આપણા કુટુંબનું સુખ તે સમજતા નથી.
સરસ્વતીચંદ્ર.
હેઠા બેસવું, હારીથાકી નિરાંત ધરી બેસવું; પ્રથમથી સમજીને નહિ પણ પાછળથી કઢાળીને મૂકી દઈ ઠરી ઠામ એસવું. હેરિયા લાડુ, મરી ગયેલા માણસને નિમિત્તે થયેલા સાડું.
હૈયાના લાળા, અંતરની બળતરા; અંતરની ગુમ ચિા.
હૈયાની હૈાળી, મનમાં બળ્યા કરવું તે;
અંતરની બળતરા,
- હૈયાની ઢાળી કેને કહિયે * * * *; આપ તે। અંતરજામી છે, હરિ મહા સમર્થ સુખદાય—માયા;
હૈયામાં ડાળી પણ ખેલાય છે.
હુંપદની હૈયામાં ઢાળી, અજ્ઞાનમાં અવરાણી; લાલચમાં લપટાણા નર એજ
ડંગાણા,
ચિંતામણિ,
'
ારામ.
‘દીવાળીના હાડલા
સરસ ગણે સા કાય.
શણગારાને સાંચરે, મારે હાળી હૈયામાં હાય-સૈયર હું તે શી રીતે સાંખું;
વેનચરિત્ર.
હૈયાનું પ્રુથ્યું, જેને કંઈ સૂઝે નહિ-યાદ ન રહે તેવું; હૈયુ–કાળજી ઠેકાણે ન હાય-બુદ્ધિ ચાલતી ન હેાય તેવું.
હૈયાના જુમ્યા, હરિ સાથે હેત ન કીધું,'
[ હૈયાના હાર.
• જો હું હારૂં તે આખા ઉત્તર પ્રાંતમારે તમને આપવા અને તમે હારા તા તમારે તમારી મ્હેન મને આપવી' આ સરત હૈયાના ફુટેલા મૂળરાજે દારૂના ધેનમાં કમ્મુલ કરી. ”
( ૩૭૧ )
૩. જીની વાર્તા.
હૈયાનું મેલુ, મનને મર્મ ન જાય—મનની વાત કાઇને ન કહે. એવું; થોડું ખેલનાર; મનના પાર ન આપનાર; મીંઠું; અત:કરણુ ચપ્પુ ન રાખનારને વિષે ખેલતાં વગરાય છે; હૈયારખું,
“ અભાગ્યા ડાહ્યા થાય, ઘણા જન ત્યાં કંધેલા; જો નવ આત્રે માત્ર, કહે હૈયાના મેલા.
">
કવિ શામળ.
હૈયાનું મુક્યું, જેને કંઈ યાદ ન રહે તેવું; મણુશક્તિનું કાર્યુ. હૈયાના દ્વાર ( જેમ હૈયાના હાર તૈયાપર ને હૈયાપર રહે છેતેષુ શ્વેત પ્રેમ અતઃકરસુધી અળગા થતા નથી–લાગ્યા તે લાગ્યા રહે છે તે) ધણુંજ વહાલું; કાળજાની કાર.
*
હાર મુજ હૈયાને! એ તા, નથી એ હારી પેઠે નમેરા, રાવા દે, રાવા દે મુને રાઈ લેવાદે, જઈને એની ખાથમાં રે—યા—”
સરસ્વતીચંદ્ર.
“ પ્રાણથી પ્યાસ, નેણાના તારા, હૈડાના રે હાર, મન હરનારા જીવે! મારા પ્રાણ જીવણ, હુંતા વારીરે તમ પર વાલીડા.
એવ ચિંતામણિ.
“ હાર હૈયા તણા રે, મારા કાળજાની કાર; મસ્તકના મણિ, મારા ચિતડા કેરા ચાર.'
""
કવિ દયારામ.