Rudhi Prayog Kosh

Author(s): Bhogilal Bhikhabhai Gandhi
Publisher: Gujarat Varnacular Society

Page 378

હૈયામાં અંગારા ઉઠવા. ] ( 372) [હૃદય ભેદી નાંખવું. હૈયામાં અંગારા ઉઠવા, હૈયામાં બળતરા હૈયું ઠાલવવું, મનની જે વાત વારંવાર ખટઉઠવી; કાળજું બળવું. કયાં કરતી હોય તે કોઈ હિતેચ્છુને કહી લંકા બળને બળો તેની વાડી, મન હલકું કરવું; અંતરની ચિંતા–બળતરા હૈડે ઉઠે છે અંગારા. કહો છોછ ચંદન ગારા, તે બહાર કાઢવી. વળો સ્પામ આજ સવાર.” હૈયું પડવું, ટેવાવું; ટેવ પડવી; મહાવરે થે. નર્મ કવિતા. હૈિયું ફુટી જવું, અક્કલ બહેર મારી જવી; હૈયામાં ગજની કાતી છે, પુષ્કળ વેર છે ! ભાન ખસી જવું ભાન કે લાંબી પહેચ | (પેટમાં ). ન હોવી. હૈયામાં ગોખલે છે. પેટમાં વાત કી હૈયે ધરવું, મનમાં ઉતારવું; લક્ષપર લેવું કાશકવી; ગુપ્ત વાત બહાર ન પાડવાની પ્ર | ળજી રાખવી. કૃતિ હોવી; વાત બહાર જણાવા ન દેવી. હૈયે હાથ રાખવે, ધીરજ રાખવી; નિશ્ચિત હૈયામાં લખી રાખવું, ન વિસરાય એમ રહેવું; ચોંકી ન ઉઠતાં શાંતિ ધરવી. હૈયે હાથ રહે એટલે ધીરજ-હિકરવું યાદ રાખવું. હૈયામાં રાખવું પણ મંત-રહેવી. વપરાય છે. હૈયામાં હાથ મૂક્યો હોય તો કરે કૂટ સરદારબાને ન દેખતાં તેને હૈયે હાથ નીકળે, જાણે પિટમાં કાંઈ કપટજ નહિ; પણ રહ્યા નહિ.” હૈયામાં લેપ દેપ કશે એ નહિ; કશાની ગુ. જુની વાર્તા. કંઈ માહીતિજ નહિ એમ વાંકામાં વપરાય છે “થોડી વારમાં ભણેલ તેથી, સત્યભામાને હાથના ચાળા કરી) અરે ખુબ પસ્તાવો કરશે; રે, એને કંઈ જાણે છે ? મારે મોઢે કઢા પછી હૈડાપર રાખિ હાથને. વવું હશે કેમ.? હૈયામાં હાથ મૂક હેય ઈશ્વરથી નહિ ડરશે–જીવ.” તો કોરે કય નીકળે! હજુ જરા વધારે નર્મકવિતા. અજાણ્યા થાઓ એટલે ઠીક પડશે.’ હઈયા કરવું, પચાવી પડવું; વગર હકનું - સત્યભામાને. લઈ લેવું. હયા સગડી, હૈયાની બળતરા. હૈયા સધી હેશિયાર રહેજો, સાવચેત રહેજે. અગાઉ કેટે બાંધી છે એટલે કાળજું નિરંતર | ચારને ભય બહું હશે તેથી પાટણવાડામાં બળ્યાંજ કરે છે. આવેલા માણસને વળોટાવતાં હુંશે-હુંશિહૈયું કબુલ કરતું નથી, હિંમત ચાલતી | યાર રહેજો એમ કહેવાનો ચાલ પડયો નથી (કોઈ જોખમ ભરેલું કામ કરતાં.) | જણાય છે. હૈયું ખાલી કરવું, મનના ઉભરા-મનની હેળી વાળવી, ખરાબી કરવી; ધૂળધાણી બળતરા બહાર કાઢી શાંત પડવું. કરી નાખવી. " ગામનો ગાંદરો દેખાતે બંધ થયે ત્યારે તેણે બ્રહ્માંડને નિસાસો નાખ્યો, | હેળીનું નાળિયેર, અઘરા કામમાં–આફતમાં રોઈ રોઈ આંખ રાતી કરીને હૈયું ખા પહેલે ધસારો કરનાર માણસ. લી કર્યું. જ્યારે થાકી ત્યારે જ તેનું રૂદન બંધ થયું.” “કેટલા એક ધનવાન થવાની ધાડમાં બે બહેને. આ પાર કે પેલે પાર એમ હળીનું નાતેથી ઉલટું હૈયું ભરાઈ આવવું ળિયેર થઈને ઝંપલાવે છે તેમાં તેઓએ એટલે રડુ રડુ થઈ જવું., ભોગ જોગે ખરાબખસ્ત થઈ જાય છે.” હૈયું રાતું હીમ છે, નિરાંત છે. જાત મહેનત. * પાનબાઈને પાધરે પ્રેમ, જોઈ હૈડાં થયાં ટાઢાં હેમ.” હદય ભેદી નાખવું, જેમાં અસર કરવી; હારમાળા. | પિગળાવી નાખવું. મજાની કસુર પડે તે.