Rudhi Prayog Kosh

Author(s): Bhogilal Bhikhabhai Gandhi
Publisher: Gujarat Varnacular Society

Page 17

અબેલટપ્પુ ફાકવું.
અલેપ્પુ રાજુ, (અલેલ નિયમ વિનાનું+ ટપું=ગપ) અકળથી કહેવું; આશરેથી રામ આશરે માલી દેવું. અવનીનું આકાશ અને આકાશની અવૃતી કરે એવું; મેટી ઉથલપાથલ કરી નાંખે એવું, મહા ખટપટી ; ઊંધાનું ચત્તુ તે ચત્તાનું ઊંધું કરે એવું; ધણુંજ ધાલમે
લીઉં.
( ૧૧ )
“ગાપા અવનીનું આકાશ તે આકાશની અવની કરી નાંખે એમાંના છે.
"
સત્યભામાખ્યાન.
અવસરપાણી, મુઆને' દહાડા; દહાડા
પાણી.
કરનારને
ઉત્તરાર્ધથી
અવળચડી રાંડ જેવુ, કહીએ કઈ ત્યારે કરે કંઈ તેવું. અવળું ઊંધું, ઉલટું વિષે ખેલતાં વપરાય છે. અવળપ’ચક થવુ, ( ધનિકાના તે અશ્વિનીના પૂર્વાદું લગીનાં જે પાંચ નક્ષત્ર તેમાં પરદેશ જવાને તથા ધાસ લાકડાં વહેારવાના નિષેધ કથા છે; વળી પ ચક બેસતાં કંઈ અવળું- ખાટું થાય તે તેવુંતે તેવું પાંચ વખત થાય છે એમ કહેવાય છે. જ્યાતિષ્યમાં. ) સારૂં કરવા જતાં માઠું થયું. સવળું કરવા જતાં અવળુ થઈ જવું.
“ના સ્વામીનાથ એમ ઉતાવળ કર્તા નિહ, આપણી કાણુ જામ્યા વગર આવી જાતની તપાસથી વખતે અવળપાંચક થઈ પડે માટે વખત આવે થઈ રહેશે. ’
"
ગર્ભવસેન. અવળા પાટા દેવા, ઉપરા ઉપરી એક પછી એક એમ મુદ્દેસર વાત ઠસાવવાને બદલે અવળુ ખાટું સમજાવી ભમાવવું અથવા ભમાવી પેાતાના મતનું કરવું અવળા પાસા પડવા, કરેલી યુકિત નિષ્ફળ જવી–પાર ન પડવી; ધારેલા ખેત વ્યર્થ જવા;
[ અક્ષત ઉતારવા.
સવળું કરવા જતાં ઉલટું થઈ પડવું (દૈવયેાગે ) દૈવે વાંકું ઉતરવું. તેથી ઉલટું સ વળા પાસા પડવા.
tr
દાવ.
66
આજ વેળા એહુતી છે, જે કરે તે થાય, દિવસ વાંકા આપણા, મા પડ્યા અવળા સુરેખાહરણ. યશને સુખ મળ્યાં હોત તે। આપણી છાતી કેવી ઝુલાત? કે આપણે કાઇની સહાયતા સિવાય આપણે આપણી પેાતાની બુદ્ધિથી, કામ પાર પાડયું ! તેમ આ અવળા પાસા પડ્યા તે તેનાં પણ ફળ ભાગવવાં.” નર્મગદ્યુ. અવળા પૂજેલા, પૂર્વ જન્મે પાપ કરેલાં; જોઇએ તેવી રીતે પૂર્વે પૂણ્યકર્મ નહિ કરેલાં. અવળી પાઘડી મૂકવી, દેવાળું કાઢવું. ૨. મેલેલું ફેરવવું. ૩. પક્ષ-બાજુ બદ્લવી. અવળે પાને ચૂના દેવડાવવા, મરજી વિરૂદ્ધ
કામ કરાવી કનડવું; સતાપવું અવળે માઢ પડવુ, પથારી વશ થવું; મદવાડ ભાગવવા; ખાટલે પડવું. અશ્વિની કુમાર, ઉત્તમ વૈદ્ય અથવા ખુબ
સુરત માણુસ.
૨. એક જાતને મંત્ર. ( દુર્વાસાએ કુંતીને આપેલા )
૩. તૈયાર કરેલા કાઇ મુકરર દવા, અસ્ત ફરવુ, મારી નાખવું. અળગું ચઢવુ, હાડા વાવે; ખૈરાંએ મેાડું અળગું બેસવું.
“ જમનાને આ વખત અળગું ચઢયું છે માટે ખરચની તૈયારી રાખજો.’ અળગું બેસવું, સ્ત્રીને રૂતુ આવવે. અળિયા તળે આવવું, ( અળિયાદૈવા ) ઉપકારના બંધન તળે આવવું; આશિયાળા અનવું.
“ શું કરવા આપણે કાઇના અળિયા તળે આવવું પડે?” અક્ષત ઉતારવા, ભૂત વગેરે આડાંના સૌંહ