________________
કૂદાવી જતી આ પરિસ્થિતિનો તોડ વધુ સહાયથી મળ્યો. શિલ્પને કાંસાની ધાતુમાં ત્રણ ઢાંચામાં ઢાળવામાં આવ્યું અને તે મુજબ આ સ્થાપત્ય અમેરિકા પહોંચ્યું. અહીં પહોંચ્યા પછી ત્રણ ઢાંચાઓ જોડતી વખતે ખબર પડી કે મૂર્તિના અંદરના ભાગમાં આધાર આપતી સામગ્રી હલકી અને પૂરતી ન હતી. એ કામ તો ધાતુના ઢાળકામ કરનાર ચીનના એક કારખાના(Foundry)નું હતુ. તેઓ તો વ્યાપારી હતા. આ સામગ્રી કાઢી નાખી અને તેની જગ્યાએ સ્ટેનલેસ સ્ટીલ ભરવામાં આવ્યું. વધુ દોઢ મહિનો આ કામ કરતાં વીતી ગયો. તા.૩૦મી સપ્ટેમ્બર ૨૦૦૫માં આ સ્થાપત્યનું વિધિસર વિમોચન થયું.
કેવું છે આ અદભુત સ્થાપત્ય! આ શિલ્પી કલાકાર જંગ કોંગ કહે છે “અત્યાર સુધીમાં મેં બનાવેલ રચાયેલ આખું શિલ્પ તેની વિશાળતા માત્રથી અદભૂત નથી પરંતુ કલાકૃતિઓમાં આ કૃતિ સૌથી શ્રેષ્ઠ છે.” વર્જીનિયા બીચના આ વિશાળતા સાથે સપ્રમાણ અંગઉપાંગ, જળચરોના શિલ્પોમાં ગતિ દરિયા કિનારા પર થોડા સ્મારકો છે તે સામાજિક સંબંધો અંગે છે , મજબૂત હાથ, મુખપરના ભાવ, શરીરની ભાવભંગિમા, દરિયાની પરંતુ આ સ્મારક પૌરાણિકકથાના દરિયાના દેવ કિંગ નેશ્મનનું આજૂબાજૂ અને દરિયાનો સતત પ્રવાસ કરતા માનવોની જેમ છે. કલામય રીતે ગોઠવેલા પથ્થરના આસન પર સ્થિત ત્રિશુળની વરુણદેવની સમગ્ર કાયા પર સૂકાયેલી ચામડીની તાદૃશ્ય સમાનતા ઊંચાઈ સહિત ૩૪ ફૂટ ઊંચા અને ૧૨.૫ ટન વજન ધરાવતાં આ આંખનો ઉત્સવ બની જાય. ભારતના ધર્મસ્થાનકો અને અન્ય દરિયાના દેવ ભરતી સમયે ભૂમિ પર ધસી આવ્યા હોય તેવી ગતિ સ્થાપત્યોની એ વિશેષતા રહી છે કે તેના સ્થાનો પ્રકૃતિની નજીક અને મતિનો નિર્દેશ આપે છે. તેમની વિશાળ બલિષ્ઠ કાયાની અને ક્યારેક દુર્ગમ પહાડો પર સ્થાપિત થયા છે. દષ્ટિ એ રહી હશે. આજુબાજુ ૧૫ ફૂટ અને ૧૭ ફૂટની ડોફિન માછલીઓ વીંટળાયેલી કે લોકો પ્રકૃતિ સાથે સંયોજન સાધી છે. અન્ય ૧૨ માછલીઓ સ્વૈરવિહારી દેખાય છે. એક હાથની નીચે અનુપમ સૌન્દર્યરસિત દરિયાકિનારે આવેલું છે. આ સ્મારકને સ્પર્શ વિશાળ કાચબાનું સુંદર શિલ્પ છે, આ શિલ્પોની વિશેષતા એ છે કરી શકો. તેની આજુબાજુ ઊભાં રહી ફોટા પાડી શકો. મરજી કે દરેકમાં જીવંત હોય તેવી ગતિશીલતાનો આભાસ થાય છે. પડે બાળકો તેની ઉપર ચડી નાનકડી સવારી પણ કરી બીજા હાથમાં, ભગવાન શિવના હાથમાં હોય છે તેવું, મજબૂત શકે, સંતાકુકડી અને પકડ દાવ રમી શકે. કોઈ રોકટોક નથી. છતાં હાથમાં સુરક્ષાની શ્રદ્ધા આપે તેવું ત્રિશુળ અને અન્ય જનજીવો આ સ્થાપત્યની કાળજી લેવામાં કોઈ મણા નથી. સ્થાપત્યની આવી કરચલો, ઓકટપસ-દરિયાઈ પ્રાણી વિગેરેના શિલ્પો છે. આ સંભાળમાં આપણે ઊણાં પડીએ છીએ. આ અદ્દભુત સ્થાપત્ય પાસે શિલ્પોનું પ્રતીકાત્મક અર્થઘટન કરીએ તેને બદલે પ્રેક્ષક પર છોડી ઊભા રહીએ ત્યારે પ્રકૃતિની વિશાળતાના આ નિદર્શન સમક્ષ દેવું વધુ યોગ્ય છે. ઉદાહરણ તરીકે ત્રિશુળનાં પ્રતીકને જન્મ-જીવન અભિભૂત થઈ જઈએ અને આપણે બાળ વામન હોવાની અનુભૂતિ અને મૃત્યુ, મન-તન અને ભાવ અથવા ભૂત-વર્તમાન અને ભવિષ્ય કરીએ. વિગેરે ત્રિવિધ ભાવો સાથે જોડી શકાય. આ પ્રમાણે અન્ય જળજીવો ક્યારેક જવાની તક મળે તો જરૂર જવું. સ્મૃતિમંજૂષા આનંદથી અંગે પણ કરી શકાય. કિંગ નેપચ્ચનને આપણો વરુણદેવ લથબથ થઇ જશે. કહીએ.પથ્થરોના અસમાન લાગતા આધાર પર કોંસાના ઢાળામાં
અસ્ત
|
મે- ૨૦૧૮
)
મંદિરોના હિલ્પ સ્થાપત્ય વિશેષાંક - પ્રબદ્ધ છgs
૮૧
