________________
ભુતાન પ્રવાસના સંસ્મરણો : ૮
| કિશોરસિંહ સોલંકી (ગતાંકથી ચાલુ..)
ડાબી બાજુ જ્યાં થિકુ નદીને મળે છે ત્યાં ત્રણ સ્મારકોની રચના ૧૧. પારો
કરવામાં આવી છે. આ સ્થાનકો દુરાત્માઓના પ્રભાવથી આ આજે તા.૨૭-૪-૨૦૧૭ છે. પારો તરફ અમારી સફર શરૂ સ્થળનું રક્ષણ કરે છે. આ ત્રણ સ્મારકો અલગ અલગ સમયે થવાની છે.
બાંધવામાં આવ્યાં હતા અને ભુતાનની પ્રચલિત સ્થાપત્યની ત્રણ થિમ્ફ ડિસ્ટ્રીકથી પારો ડિસ્ટ્રીક જવાનું છે. થિસ્કુથી પારો ૬૦ અલગ અલગ શૈલીનું પ્રતિનિધિત્વ કરે છે : નેપાળી, તિબેટીયન કિમીનું અંતર છે. તે પારો પર્વતની ખીણમાં આવેલું છે. તે સમગ્ર અને ભુતાની. ભુતાનની શૈલીનું સ્મારક ૧૯૮૦ના દાયકાની પ્રદેશમાં છૂટા છવાયા આવેલાં મકાનો અને પવિત્ર સ્થળો ધરાવતું શરૂઆતમાં બાંધવામાં આવ્યું હતું. એક ઐતિહાસિક નગર છે. એવી માન્યતા છે કે, ગુરૂ રિપોંચે એક આ એક રમણીય સ્થળ છે. બે નદીઓનો સંગમ અને ચારેબાજુ સિંહણની પીઠ ઉપર બેસીને ઊડતાં ઊડતાં અહીં આવીને ઉતર્યા ઊંચા ઊંચા પર્વતો! ચમનો અદ્ભુત દરવાજો અને પસાર થતા હતા. એ ભુતાનનું એક માત્ર આંતરરાષ્ટ્રીય હવાઈ મથક છે. તમે રસ્તા! અમે અહીં ઉતર્યા. પુલ ઉપરથી, નીચેથી, સામેથી, દૂરના ઊંચા રસ્તે ઊભા રહીને હવાઈ મથકને જુઓ તો એ એક ફોટાઓમાં આ નજારાને કંડાર્યો! અહીં બધા જ રસ્તા મળે છે, ભવ્ય અને મનોહર દૃશ્ય લાગે છે. તે દુનિયાનાં અતિ ખતરનાક છૂટા પડે છે. બે અલગ નદીઓ એક થઈ જાય છે. દરવાજાની સામેના હવાઈ મથકોમાંનું એક છે. વિમાનો હિમાલયની ટેકરીઓથી પર્વતની પીઠ ઉપર ભુતાનના રાજા-રાણીનું ભવ્ય બેનર લગાવેલું ૫૫૦૦ મી.ના અંતરેથી પસાર થાય છે અને ૧૯૮૦મી. લંબાઈ છે. ધરાવતો રન-વે બમણું જોખમ ઊભું કરે છે. તેથી વિમાનચાલકોને અમારી સવારી પારો તરફ ઉપડી છે. હા, થિ અને સ્પેશ્યલ ટ્રેનીંગ આપવામાં આવે છે. એનું કારણ એ છે કે કેટલાક કુસ્તોલિંગના રસ્તા પાછળ રહી ગયા. આ બાજુ થોડો સૂકો પ્રદેશ પહાડો તો ૧૮૦૦ ફૂટની ઊંચાઈએ છે. પ્લેનને ચડતાં- ઉતરતાં લાગ્યો. પર્વતોમાં આછાં વૃક્ષો પણ વિશાળકાય લાગ્યાં. આગળ ૯૦ અંશના કાટખૂણે ઉતારવું પડતું હોય છે. અને ૧૮૦ કિ.મી.ની જતાં એક જૂનામાં જૂના લોખંડના વાયરથી બનાવેલો પુલ આવ્યો. ઝડપે ઉપાડવું પડતું હોય છે. વળી, દરિયાની સપાટીથી પારો અમે ત્યાં ઉતર્યા નીચે નદીમાં જવાનું હતું. અમે નીચે ઉતર્યા. આ એરપોર્ટ ૨૩૫૦ મી.ની ઊંચાઈએ આવેલું હોવાથી પાતળું દેશની વિશિષ્ટતા એ છે કે, જ્યાં જાઓ ત્યાં ખીણ હોય કે પર્વતનું વાતાવરણ હોય છે. એની પણ મુસાફરી કરવી એ એક રોમાંચક શિખર, વૃક્ષો હોય કે ટેકરીઓ - ધજા - પતાકાઓ તો ચોમેર અનુભવ છે. એવા પારોની સુંદર ઘાટીને પ્રમાણવા માટે અમારી હવામાં લહેરાતી જ હોય છે. જે એકદમ સફેદ હોય તે પોતાના સવારી સવારે નાસ્તા-પાણી કરીને ઉપડી છે.
પૂર્વજોના આત્માની શાંતિ માટે હોય છે. જે રંગીન હોય છે એ થિકુ પારોનો રસ્તો થિકુ ચુની સમાંતર જાય છે. ભુતાનના સમગ્ર સમાજ, દેશ અને સૌની સુખાકારી માટે હોય છે. કેવી મહાન લુંગ તેન ફંગના આર્મી કેમ્પમાંથી પસાર થઈને આગળ જતાં ભાવના! ત્યાં બે પર્વત વચ્ચે ઓછામાં ઓછું ૩૦૦ મી. જેટલું સામાન્ય વર્ગના લોકોમાં ઓછા દરનાં મકાનો બાંધવામાં આવેલાં અંતર હશે એ બે શિખરોને જોડતી ધજાઓ જોઈને તો એકદમ છે. તે દૃશ્યમાન થાય છે. ઉત્તર-દક્ષિણ દિશામાં ફેલાયેલી વેલી આશ્ચર્ય થાય કે, આ કેવી રીતે બાંધી હશે! પણ એમની ધાર્મિક અને વિષ્ણુ શહેરનો અભુત નજારો દેખાય છે. એક પુલ પસાર માન્યતા અને શ્રદ્ધાને ખરેખર નમન કરવાની ઈચ્છા થાય છે. અહીં કર્યા પછી ઉત્તર-દિશામાં ડાબી બાજુએ સિતોખા જોન્ગ દેખાય પોતાની સુખાકારી સાથે પ્રાણી માત્રની સુખાકારીનો સંદેશો છે. આગળ ૧૨ કિ.મી. જતાં નામસેલિંગ મોટું ગામ આવે છે, અપાય છે. પર્વતોના શિખરે કે ટેકરીઓની ટોચે - જ્યાં નજર નાખો
જ્યાં ખેતરોમાં ડાંગર લહેરાય છે. ભુતાનનું વેટરનરી ફાર્મ જોવા ત્યાં ધજા-પતાકાઓ જ જોવા મળે છે. આ જ તો બૌદ્ધિઝમની મળે છે. ત્યાં રસ્તાના વળાંક પર પૂર્વ અને ઉત્તર દિશાના દિકપાલોની વિશિષ્ટતા છે. વિશાળ પ્રતિમાઓ છે.
ભુતાન પોતાની માન્યતાઓ પ્રત્યે સંપૂર્ણ કટિબદ્ધ છે. અહીં અમે આવી ગયા છીએ સુઝુમ જંક્શન પાસે. ત્યાંથી એક રસ્તો આર્થિક નહિ પણ સુખનો માપદંડ છે. (ઈન્ડેન ઓફ હેપીનેસ) કુસ્તોલિંગ નદીના કિનારે જાય છે તો ક્રોસ કરીને સામેના કિનારેથી ભારત અને ચીન જેવા અતિ પ્રદુષિત દેશો વચ્ચે સંપૂર્ણ શુદ્ધતાને બીજો રસ્તો હા જાય છે. થિસ્કુથી આવતાં જમણી બાજુ પારો જવાય વરેલા આ નાનકડા દેશને સલામ કરવી જોઈએ. શુદ્ધ હવાને છે. આ સ્થળે વિષ્ણુ ચુ અને પારો ચુનો સંગમ થાય છે. પારો નદી ફેફસાંમાં ભરીને તરોતાજા થઈ જાઓ છો એ જ રીતે ભુતાનમાં | મે - ૨૦૧૮ ) પ્રબુદ્ધ જીવન
(૮૫) |
