________________
૨૨
પ્રબુદ્ધ જીવન
જૂન ૨૦૧૭
ઔષધિ, જીવજંતુ સૌ સાથે આત્મઐક્યનો અહેસાસ કરવો એને મુક્ત કરી પરમ સત્યના પ્રદેશમાં લઈ જાય. “હું જ વિલસી રહું સહુ વિશાળતા, વ્યાપકતા કે ભૂમા કહે છે.
સંગ, હું જ રહું અવશેષ' એની પતીજ પાડતી વિદ્યાનું નામ છે આપણાં મન, બુદ્ધિ, ચિત્તનાં બધાં બારણાં ઉઘાડીને પન ભૂમાવિદ્યા. એ પરાવિદ્યા છે. હાર્ટેડ અને ઓપન માઈન્ડેડ થવાના પ્રયાસને ભૂમા કહે છે. સમસ્ત આ વિદ્યા મનુષ્યને મોજ, મઝા, મનોરંજન, ખુશીનો નહિ પરંતુ બ્રહ્માંડમાં વ્યાપ્ત ચૈતન્યરૂપ બ્રહ્મશક્તિ, મારામાં અને આ સૃષ્ટિનાં નિરતિશય સુખ (bliss) અને નિર્ચાજ આનંદ (delight)નો અહેસાસ જડચેતન તમામ સ્કૂરણોમાં કે આવિર્ભાવોમાં આત્મશક્તિરૂપે કરાવે છે. એ મનુષ્યને સત્ત્વ, રજસ, તમસ ગુણોમાંથી છોડાવીને વિલસી રહી છે અને ક્રિયાશીલ છે, એના પરિણામે જ વ્યક્તિનો, અનુભવ આપે. જાગ્રતિ, સુષુપ્તિ અને સ્વપ્નાવસ્થા જેવી ચેતનાની કુટુંબનો, સમાજનો કે સૃષ્ટિનો કારોબાર ચાલી રહ્યો છે એવી વ્યાપક ત્રણ અવસ્થાઓમાંથી મુક્ત કરી તુરીયાવસ્થાનો અનુભવ કરાવે. વિવેકબુદ્ધિ કેળવવી એને ભૂમા કહે છે. મારાથી કશું જુદું નથી, કશું શરીરનાં ત્રણ રૂપો ધૂળ, સૂક્ષ્મ અને કારણમાંથી મુક્ત કરાવે. ભિન્ન નથી, બધું જ મારો વિસ્તાર છે, બધું જ આત્મા અને બ્રહ્મનો શરીરનાં પાંચ કોશો અન્નમય, પ્રાણમય, મનોમય, વિજ્ઞાનમય અને વિલાસ છે એ સમજથી જીવવું એનું નામ ભૂમાવિદ્યા. ઇતિહાસ, આનંદમય-માંથી મુક્ત કરી બ્રહ્માનંદનો અનુભવ કરાવે. કામ, ક્રોધ, ભૂગોળ, ખગોળ, ગણિત, મૂળભૂત વિજ્ઞાનો, પ્રાકૃતિક વિજ્ઞાનો, લોભ, મોહ, મદ, મસ્તર જેવા મનુષ્યના પરિપુઓથી પીછો છોડાવે. સામાજિક વિજ્ઞાનો, માનવવિદ્યાઓ-એ બધું અપરા વિદ્યા છે. કેમકે જન્મ, વૃદ્ધિ, હયાતી, પરિવર્તન, અપક્ષય અને મૃત્યુ જેવી શરીરની એ જીવનવ્યવહારનું જ્ઞાન આપે. એનાથી જીવનમાં સફળ થવાય. છ અવસ્થાઓથી છોડાવે. મતલબ કે જીવનમુક્તનો અનુભવ આપે. પણ જીવનને સાર્થક કરવું હોય તો આ અપરા વિદ્યાઓ કામ ન આવે,
* * * એમાં પરાવિદ્યા ખપમાં આવે. આ પરાવિદ્યા એટલે આત્મજ્ઞાનની ‘કદંબ' બંગલો, ૩૫, પ્રોફેસર્સ સોસાયટી, મોટા બજાર, વલ્લભ વિદ્યાનગર, વિદ્યા. એવી વિદ્યા જે મનુષ્યને એનાં શરીર, મન, બુદ્ધિનાં બંધનોથી (પિન કોડ: 388120) ફોન:૦૨૬૯૨ ૨૩૩૭૫૦. મો. : ૯૭૨૭૩૩૩૦૦૦
બામણગામના પુષ્પાબા | Bજિતેન્દ્ર એ. શાહ
પંથે પંથે પાથેય
બામણગામ એટલે વડોદરાની પાસે આવેલ એક નાનું ગામ. લાગ્યા. ઓછું સાંભળતાં પુષ્પાબાને કંઈ બહુ સમજ ન પડી કે અંદાજે પંચ્યાસીની આસપાસના પુષ્પાબા તે ગામમાં રહેતા હતા. બજારમાં શાની બૂમાબૂમ થઈ રહી હતી. તેમને બે દીકરા હતાં અને બન્ને અમેરિકામાં વસી ગયા હતા. પુષ્પાબા ઓચિંતી તેમણે પાછળ નજર કરી તો એક સાંઢ તેની લગોલગ સુખી પરિવારના હતા અને તેમનો એક મજાનો બંગલો વડોદરામાં પાછળ આવી ગયો હતો. તેણે પોતાનું એક શિંગડું પણ પુષ્પાબાની પણ હતો. દીકરાઓ અમેરિકાથી આવે ત્યારે પુષ્પાબા પણ સાડીમાં ભરાવ્યું. બજારના લોકોની નજરમાં આ દૃશ્ય આવ્યું. સહુને વડોદરામાં રહેવા આવી જતા હતા. બામણગામમાં તેમને એકલા લાગ્યું કે પુષ્પાબાના સોએ સો વર્ષ આજે પૂરા થઈ ગયા ! રહેવું પડતું હોવા છતાં ત્યાં રહેવું તેમને વધારે ગમતું હતું. પરંતુ ખરેખર શું થયું તે સતત પ્રભુ-સ્મરણમાં જ રાચતા
પોતે ધર્મિષ્ઠ હોવાથી સતત પ્રભુ-સ્મરણમાં રાચવું તેમને પુષ્પાબાના પ્રભુ પણ સમજાવી શકે તેમ ન હતાં. પરંતુ સાંઢ એકાએક અતિપ્રિય હતું. સવાર-સાંજ હવેલીમાં જઈ પ્રભુના દર્શન કરતાં પાછો ફરી ગયો અને સાડીમાંથી શિંગડું હટાવી તે બજાર તરફ અને તેમાં કદી પણ તેમની ચૂક ન પડે તેની ખાસ કાળજી રાખતાં. દોડી ગયો. ત્યાં પાંચ-સાત જીવોને તેણે હડફેટે લીધા. પ્રભુ-સ્મરણ ઉપરાંત તે ગામવાસીઓની સેવા પણ તન, મન, ધનથી પાછળથી બજારમાં સહુ તેમને પૂછવા લાગ્યા કે સાંઢ આટલો કરવા તત્પર રહેતા. તેમના વિશે એક વાત હંકાની ચોટ પર કરી નજીક આવી ગયો છતાં તમે કઈ રીતે બચી ગયા? તમને કેમ તેણે શકાય તેમ હતી કે સ્વપ્નમાં પણ તેમણે કોઈનું બૂરું ઈચ્છયું ન હતું. હટફેટે ન લીધા? પુષ્પાબાનો જવાબ તદ્દન સરળ હતો: ‘મન મારું
નિયમ અનુસાર એક દિવસ તે હવેલીએ દર્શન કરવા નીકળ્યા. ઈશ્વર-સ્મરણમાં મગ્ન હતું એટલે સાંઢે મને હટફેટે કેમ ન લીધી હાથમાં પૂજાની થાળી હતી અને મનમાં ઈશ્વર-સ્મરણ સિવાય કશું તેનો મને બિલકુલ ખ્યાલ નથી. હકીકતમાં તો આ સવાલ તમારે જ ન હતું. બજારની વચ્ચોવચ થઈને તેમણે હવેલીએ પહોંચવાનું સાંઢને પૂછવાનો હોય, મને નહીં.' હતું. તે અડધે રસ્તે પણ નહીં પહોંચ્યા હોય ત્યાં તો બજારમાં દેકારો- આ કથા સત્ય-કથા છે તે કહેવાની જરૂર ખરી? * * * પડકારો થવા લાગ્યા. બજારના લોકો ઝપાટાબંધ દુકાનોમાં ચઢી “માતૃછાયા', ગ્રાઉન્ડ ફ્લોર નં. ૮, ૧૪ કસ્તુરબા નગર, અરુણોદય ગયા અને પુષ્પાબાને “આઘા જાવ-આઘા ખસો'નો પોકાર કરવા સોસાયટી પાસે, અલકાપુરી, વડોદરા-૩૯૦૦૦૭
