________________
૨૬
પ્રબુદ્ધ જીવન
જૂન ૨૦૧૭
વિભાજિત થયો ન હતો. નોઆખલીની પગદંડી પર એકલવાયા પણ કરે છે. ચાલતા ગાંધીજીના ચિત્રથી શરૂ થતું અને બિરલા હાઉસની અંતિમ એ કાળના ઇતિહાસના સાક્ષી અને સંનિષ્ઠ ગાંધીવાદી છતાં પ્રાર્થનાસભાથી સમાપ્ત થતું આ પુસ્તક ગાંધીજીના મુખ્યત્વે બે ભાવ નારાયણભાઇ ક્યાંય પોતાની વિચારધારાને ઘુસાડવા પ્રયત્ન નથી - એકાકીપણું અને શ્રદ્ધા – ને વ્યક્ત કરે છે. વિભાજન અંગેની કરતા. ગાંધીજીના નવા ભાષ્યકાર કહેવડાવવામાં પણ તેમને રસ જવાબદારી કોની – બંને પક્ષના વિવેચકો સામાન્ય રીતે સામસામા નથી. ૧૯૩૦ પછી એક વર્ગ ઊભો થતો હતો જેને ગાંધીજીના પક્ષ પર દોષારોપણ કરે છે જ્યારે ગાંધીજી એક બાજુ ભાગલા પાડી અહિંસક સમાજ અને ગ્રામકેન્દ્રિત અર્થવ્યવસ્થાની વાતો સાંભળવાની શકાય તેવાં દેશની અંદર રહેલાં તત્ત્વો તરફ અને બીજી બાજુ એ ધીરજ ન હતી. આ વર્ગ એમને ગુલામ બનાવનારાઓના જ નમૂના ખેલમાં ત્રીજા પક્ષની કુટિલતા તરફ આંગળી ચીંધે છે. આ આંગળી પ્રમાણે રાષ્ટ્રશાસન કરવામાં માનતો હતો. નહેરુ અને સરદાર સહિત જેની તરફ ચીંધાઇ છે તેવાં તત્ત્વો દેશની અંદરબહાર આજે પણ મોજૂદ ગાંધીજીના નિકટના સાથીઓએ ગાંધીજીને યુક્તિપૂર્વક એકલા પાડી, છે જ. એટલે ગાંધીજીનું ચિંતન આપણને પરિસ્થિતિની નક્કરતા નિર્ણયોમાંથી જાણીજોઇને બાકાત રાખી ભગ્નહૃદયી ગાંધીજીને સમજાવે છે અને વાસ્તવિકતાને ઓળંગીને શાંતિમય ભવિષ્ય તરફ દુઃસ્વપ્નોના ઓથારમાં ભટકતા એકલા અટુલા મરવા દીધા હતા પણ લઇ જાય છે. જો આ ભાવનાને યથાર્થપણે સમજવી હોય તો એ હકીકતનું આલેખન કરતી વખતે નારાયણભાઇ અવાજ ઊંચો જિગરના ચીરામાંથી પસાર થવું જોઇએ, કારણ કે “જિગરના ચીરા' નથી કરતા, તો પણ ગાંધીજીના લીરાલીરા થઇ રહેલા વ્યક્તિત્વની કોંગ્રેસ સામે મુખ્ય બળ તરીકે અંગ્રેજોના ટેકાથી મુસ્લિમ લીગના અસહાયતા ખૂબ અસરકારક રીતે બહાર આવી છે. થયેલા વિકાસથી લઇને ઝીણાની ભૂમિકા, વિશ્વયુદ્ધ, રૂઢિચુસ્ત આ બધું છતાં ગાંધીજી ફિનિક્સ પક્ષીની જેમ પોતાની રાખમાંથી વાઇસરોય લિનલિથગો, ભારત યુદ્ધમાં ભાગ લેશે તેવી બ્રિટનની ફરી બેઠા થયા અને આજે દુનિયાભરમાં પૂજાઈ રહ્યા છે. આ તેમ જ જાહેરાત, કોંગ્રેસી મંત્રીઓનાં રાજીનામાં, મુસ્લિમ રાષ્ટ્રના વિચારને આવનારી પેઢી એનું પણ રહસ્ય સમજે તેવો છૂપો પડઘો પણ આ લિનલિથગોનો ટેકો, ક્રિસ મિશન અને તેની નિષ્ફળતા, ‘ડિવાઇડ પુસ્તકમાં પડતો જણાય છે. ગુલામ મહમ્મદ શેખના આવરણથી એન્ડ રૂલ'ની નીતિને અનુકૂળ બનેલું ભારતનું વાતાવરણ, ‘હિંદ છોડો' વિભૂષિત યજ્ઞ પ્રકાશનનું આ સુઘડ પુસ્તક ભારતના દરેક ઘરમાં આંદોલન અને એ વખતના વાઇસરોય વેવેલ, ધીરે ધીરે આકાર લેતી વસવું જોઇએ, વંચાવું જોઇએ. આપણા ભાઇબહેનોની અને આપણા ગયેલી દ્વિરાષ્ટ્રની ભૂમિકા, “સીધાં પગલાં', ઊતાવળે દેશ છોડવાનો રાષ્ટ્રપિતાની આ વ્યથા આપણું મહામૂલું ગુપ્ત ધન છે એ ન ભૂલીએ. અંગ્રેજોનો નિર્ણય, કોમી હિંસાથી સળગી ઊઠેલાં બંગાળ-બિહાર, | ‘જિગરના ચીરા'ની હિન્દી અને મરાઠી આવૃત્તિ પ્રગટ થઇ ચૂકી છે. વસ્તીની ફેરબદલી, લોહિયાળ ભાગલાં, ચર્ચિલ અને એટલી, છેલ્લા ‘જિગરના ચીરા' (હિંદના ભાગલા અને ગાંધીજી) લેખક – વાઇસરોય લોર્ડ માઉન્ટબેટન અને કોંગ્રેસના નેતાઓની સ્વરાજ્યની નારાયણ દેસાઇ, પ્રકાશક – પારુલ દાંડીકર, યજ્ઞ પ્રકાશન સમિતિ, વાતોમાંથી ગાંધીજીને દૂર રાખવાની નીતિ, ગાંધીજીની સ્વતંત્રતાની હિંગલાજ માતાની વાડીમાં, હુજરાતપાગા, વડોદરા ૩૯૦૦૦૧. કલ્પનાનું ભૂંસાયેલું ચિત્ર, અંગત દુ:ખો અને સાથીઓ તરફથી મળેલી ફોન: ૦૨૬૫-૨૪૩૭૯૫૭.
* * * હતાશાને પી જઇ લોકોને શાંત રાખવા દોડ્યા કરતા વૃદ્ધ ગાંધીજી, મોબાઈલ : ૯૧-૯૮૩૩૭૦૮૪૯૪. વાયવ્ય સરહદની કરુણાંતિકા, અંતિમ ઉપવાસ અને ગાંધીજીની હત્યા સુધીના પંદરેક વર્ષના ગાળાને આવરે છે.
દાતાઓને વિનંતિ આ પુસ્તકના લેખક નારાયણ દેસાઇ મહાત્મા ગાંધીના આશ્રમમાં
નવા ઈન્કમ ટૅક્સના નિયમ મુજબ હવે પછી એક વ્યક્તિ વર્ષમાં જ જન્મેલા, ઉછરેલા. પોતાની રીતે ઘડાયા. નઇ તાલીમ અને
| એક જ વાર રૂા. ૨૦૦૦/- સુધીની રકમ રોકડ રૂપે દાનમાં આપી સ્વાતંત્ર્યસંગ્રામમાં ભાગ લીધો. સ્વતંત્રતા પછી વિનોબાના
શકશે માટે દાતાઓને વિનંતિ કે આપનું દાન ચેકમાં જ આપવા ભૂદાનયજ્ઞ અને જયપ્રકાશના આંદોલનોમાં સક્રિય રહ્યા. ઉપરાંત ગાંધીજીના બૃહદ્ ચરિત્ર માટે મૂર્તિદેવી પુરસ્કાર તેમ જ પિતા મહાદેવ
આગ્રહ રાખવો. રૂા. ૨૦૦૦/- ઉપર કેશ સ્વીકારવાથી જેટલી દેસાઇના ચરિત્ર માટે સાહિત્ય અકાદમીનો પુરસ્કાર મેળવ્યો. આ
રકમ સ્વીકારીએ એટલી જ પેનલ્ટી લાગશે માટે રૂા. ૨૦૦૦/બંને કારણોને લીધે તેમનાં પુસ્તકોમાં અધિકૃતતા અને રસપૂર્ણતા
ઉપર રોકડા નહિ આપવા વિનંતી છે. બંનેનો સુંદર સમન્વય થયેલો હોય છે. “જિગરના ચીરા' પણ એવું જ | ચેકની પાછળ આપનો પેન નંબર અથવા ટ્રસ્ટ રજિસ્ટ્રેશન નંબર પુસ્તક છે. ભાગલાને આવરી લેતી તમામ અધિકૃત માહિતી મેળવવા | અને ટેલિફોન નંબર અચૂક લખવા વિનંતિ. સાથે વાચક અહીં દેશના ચીરાતા હૃદયનો ચિત્કાર પણ સાંભળે છે
-શ્રી મુંબઈ જૈન યુવક સંઘ અને વયોવૃદ્ધ રાષ્ટ્રપિતાના જીવનના અંતિમ પર્વની કરુણતાની ઝાંખી
