Prabuddha Jivan 2013 08 Gandharwad Visheshank

Author(s): Dhanvant Shah
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh

Page 11

૧૦૦
પ00
ઓગસ્ટ-સપ્ટેમ્બર, ૨૦૧૩ પ્રબુદ્ધ જીવન: ગણધરવાદ વિશેષાંક
૧ ૧ * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * *
( અગિયાર ગણધરોનું પરિચાયત્મકવિવરણ - નામ પિતા માતા ગોત્ર ધંધો જન્મ-નગર ગૃહવાસ છદ્મસ્થ કેવલ સર્વાય શિષ્ય :
પર્યાય પર્યાય પર્યાય ઈન્દ્રભૂતિ વસુભૂતિ પૃથ્વી ગૌતમ અધ્યાપક મગધ દેશ ગોમ્બર ૫૦ ૩૦ ૧૨ ૯૨ * અગ્નિભૂતિ વસુભૂતિ પૃથ્વી ગૌતમ અધ્યાપક મગધ દેશ ગોમ્બર
૭૪ વાયુભૂતિ વસુભૂતિ પૃથ્વી ગૌતમ અધ્યાપક મગધ દેશ ગોમ્બર ૪૨ ૧૦ ૧૮ ૭૦ વ્યક્ત ધનમિત્ર વાણિ ભારદ્વાજ અધ્યાપક કોલ્લાગસંનિવેશ
| ૮૦
૫૦૦ સુધર્મા ધમિલ ભદ્રિલા અગ્નિ-વેશ્યાયન અધ્યાપક કોલ્લાગસંનિવેશ
૧૦૦ * મંડિક (ત) ધનદેવ વિજયદેવા વાશિષ્ઠ અધ્યાપક મોરિય સંનિવેશ
૮૩ ૩પ૦ * મોર્યપુત્ર મોર્ય વિજયદેવા કાશ્યપ અધ્યાપક મોરિય સંનિવેશ
૯૫ * અકંપિત દેવ જયંતી ગૌતમ અધ્યાપક મિથિલા
| ૦૯ ૨૧ ૭૮ અચલભ્રાતા વસુ નંદા હરિત
અધ્યાપક કોસલ્લા
૪૬ ૧૨ ૧૪ ૭૨ - મેતાર્ય દર વરુણદેવા કૌડિન્ય અધ્યાપક વત્સભૂમિતુંગિય સનિવેશ ૩૬ પ્રભાસ બલ | અતિભદ્ર કૌડિન્ય અધ્યાપક રાજગૃહ
૧૬ ૦૮ ૧૬ * ઈન્દ્રભૂતિ, અગ્નિભૂતિ અને વાયુભૂતિ સગા ભાઈઓ હતા.
૫૦૦
* * * * * * * * * - - - - - - - - - - - - -
૩00
ઉOO
૩00
૪૦
કે આ કોષ્ટક ઉપરથી જણાય છે કે પ્રભાસ માત્ર ૧૬ વર્ષની વર્ષ પહેલાનો યુગ શ્રુતિ અને સ્મૃતિયુગ હતો. લિપિનું પ્રચલન : ઉમરે દીક્ષા લે છે જ્યારે મૌર્યપુત્ર સૌથી વધુ-૬૫ વર્ષની ઉંમરે નહીંવત્ હોવાથી સ્મૃતિની વિશિષ્ટ પદ્ધતિઓ વિકસીત હતી. ' સંયમ અંગીકાર કરે છે. આના ઉપરથી એક બીજી વાત પણ ગ્રંથ (આગમ) રચના માટે સૂત્ર-શૈલીના ગ્રંથોનો વિકાસ થયો. ફલિત થાય છે કે ગણધરો જ્યારે ભગવાન પાસે વાદ કરવા ઈન્દ્રભૂતિ આદિ ગણધરો પર ભગવાનની દેશનાનો પ્રચાર* આવે છે ત્યારે ભગવાનની ઉંમર માત્ર ૫૦ વર્ષની હતી. અર્થાત્ પ્રસાર કરવાની જવાબદારી હતી. ભગવાનના આધારભૂત છે મૌર્યપુત્ર ઉંમરમાં ૧૫ વર્ષ મોટા હોવા છતાં સત્યનિષ્ઠ અને તત્વોને સમજવા ઈન્દ્રભૂતિએ વિનમ્રતાથી પૂછયું -“ભંતે! તત્વ સરળ હોવાથી ભગવાનના શિષ્ય બની જાય છે!
શું છે?' આ પ્રશ્નના ઉત્તરમાં ભગવાને ઉત્પાદ, વ્યય અને ધ્રોવ્યની * બધાં ગણધરોમાં તે
ત્રિપદીનો ઉપદેશ આપ્યો (અગિયાર ગણધરો અને એમની શંકાઓ * સુધર્માસ્વામીનું આયુષ્ય સૌથી
| જેનો આધાર લઈ પ્રત્યે કને લાંબું-૧૦૦ વર્ષનું હતું અને (૧) પહેલા ગણધર ઈન્દ્રભૂતિ, જીવ છે કે નહીં? તે સંદેહ. | | ગણધરે દ્વાદશાંગીની સૂત્રાત્મક , ૪. પ્રભાસનું સૌથી ઓછું–માત્ર ૪૦ |(૨) બીજા અગ્નિભૂતિ, કર્મ છે કે નહીં? તે સંદેહ. શૈલીમાં રચના કરી જેમાં *વર્ષનું હતું.
| (૩) ત્રીજા વાયુભૂતિ, શરીર અને જીવ એક જ છે કે ભિન્ન છે? મહાવીરના દર્શન અને તત્વોનો * * બધાં ગણધરોને ભગવાને તે સંદેહ.
સાર આવી જાય છે. પ્રથમ અર્થતઃ ઉપદેશ (૪) ચોથા વ્યક્ત, ભૂતોના અસ્તિત્વનો સંદેહ.
આજે જે આગમો વિદ્યમાન સામાયિકનો આપ્યો હતો અને (૫) પાંચમા સુધર્મા, આ ભવ અને પરભવનું સાદૃશ્ય.
છે તે બધાં આર્ય સુધર્મા રચિત . જ ગણધરોએ પણ વાદ-વિવાદ- (૬) છઠ્ઠા મંડિક, બંધ-મોક્ષની શંકા
છે, બાકીના ગણધરોના આગમો * * શંકા નિવારણ પછી (૭) સાતમા મૌર્યપુત્ર, દેવોના અસ્તિત્વની શંકા
કાળનાં પ્રવાહમાં વિલીન થઈ * સામાયિકનો ઉપદેશ ગ્રહણ કરી \(૮) આઠમા અકંપિત-નરકના અસ્તિત્વની શંકા
ગયા છે. ૪. આજીવન સામાયિક વ્રત (૯) નવમા અચલભ્રાતા-પુણ્ય-પાપના અસ્તિત્વની શકી.
___'सुयं मे आउसं तेणं भगवया * અંગીકાર કર્યું હતું. (૧૦) દસમા મેતાર્ય-પરલોકના અસ્તિત્વની શંકા
વિમવ+વાય’ એવા વાક્યથી જે * ગણધરો રચિત આગમ સાહિત્ય ( 4) અગિયારમાં પ્રભાસ-નિવણના અસ્તિત્વની શેકી
આગમો શરૂ થાય છે, તેની આજથી લગભગ અઢી હજાર
વ્યાખ્યામાં ટીકાકારોનો સ્પષ્ટ * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * *