________________
પ્રબુદ્ધ જીવન: ગણધરવાદ વિશેષાંક
ઓગસ્ટ-સપ્ટેમ્બર, ૨૦૧૩
| વ્યાખ્યાનકાર સાધુ ભગવંતોના ચરણમાં વિનંતી
| | ડૉ. છાયા પી. શાહ
* * * * * * * *
* ભવ્યલોકના આત્મોત્થાન માટે જીનપ્રભુની વાણીને પોતાના બાળમંદિરમાં ન રહેતા આગળ ધપશે-જ્ઞાની બનશે-ધર્મનું મહત્ત્વ સમજશે. * વ્યાખ્યાનો દ્વારા લોક સુધી પહોંચાડનાર પરમ ઉપકારી વ્યાખ્યાતા એક વાતનું ઓછું એ આવે કે સમગ્ર વ્યાખ્યાન દરમ્યાન શ્રોતાજનોને * એવા વ્યાખ્યાનપાન કરાવનાર ગુરુભગવંતોના ચરણમાં મારા મનની સાતથી આઠ વાર ટકોરવામાં આવે જેમ કે ‘લગ્ન અને દીક્ષા બે પ્રસંગો
કેટલીક મૂંઝવણો આ લેખ દ્વારા રજૂ કરવાનો પ્રયત્ન કરું છું. સર્વ હોય ત્યારે તમે તો લગ્નમાં જ જવાનાને !” બહુ વરસાદ પડતો હોય ત્યારે 2. ગુરુભગવંતોને વિનંતી છે કે મારા આ લેખને અવિવેક ન સમજતા, તમને સાધુભગવંતે શું વાપર્યું હશે તે યાદ આવે ખરું?” “તમે બધા પૈસાના . * વિનંતી સમજી તેના પર વિચારણા કરશો.
જ લાલચી છો ને?' એક વ્યાખ્યાનમાં તો એવું પણ સાંભળ્યું, ‘પેલા * * મારા ૪૦ વર્ષના, જુદી જુદી જગ્યાએ સાધુ ભગવંતોના વ્યાખ્યાનો નાના ભીખારી ને તમે બધા મોટા ભિખારી.’. આ બધા વાક્યો સાંભળી * સાંભળવાના અનુભવ પરથી એવું તારણ મળ્યું છે કે ૨૫% ટકા શ્રોતાવર્ગ સતત અપરાધ ભાવ અનુભવે છે. દીનતા અનુભવે છે. પરમાત્મા * - વ્યાખ્યાનો પરિપક્વ હોય છે, વિષયને પુરેપુરો ન્યાય આપનારા હોય મહાવીર પણ શ્રોતાજનોને ‘હે દેવાનુપ્રિયો’ એવા સંબોધનથી સંબોધતા - જ છે, જ્ઞાનવર્ધક હોય છે, પરંતુ ૭૫% વ્યાખ્યાનોનો નિચોડ નીચે પ્રમાણે હતા. શ્રોતાવર્ગ અજ્ઞાની છે જ. પરંતુ તેને સુધારવા માટે આ રીત બરોબર છે જ હોય છે. પહેલાં ૫% વ્યાખ્યાનના વિષયનું નામ સામાન્ય ચર્ચા પછીના નથી ગુરુદેવો ? આ શ્રોતાઓની સામે વ્યાખ્યાનમાં શાસ્ત્રોમાં વર્ણવેલા આ * ૩૦% વર્તમાન સમયના સંજોગ-વિજ્ઞાનની શોધોએ વેરેલો વિનાશ, શરીરના અશુચીપણાની સૂક્ષ્મ વાતો પીરસો, એનામાં એવી શક્તિ છે કે જ * પશ્ચિમના દેશોના અનુરૂપ દૃષ્ટાંતો, પછીના ૩૦% શ્રોતાઓની શ્રોતાનો શરીર પ્રત્યેનો મોહ આપો આપ છૂટી જશે. શાસ્ત્રોના હૃદયમાં જ : નબળાઈ-ભૂલો-ધર્મ પ્રત્યેની ઉદાસીનતા, એની સામે ઐતિહાસિક રહેલીવાણી જ પીરસો' (બીજી વાતો ગૌણ કરીને) તો શ્રોતાવર્ગ પામી જ દૃષ્ટાંતો- કહેવતો વગેરે પછીના ૩૦% શ્રી સંઘે અથવા વ્યાખ્યાનકારે જશે, સુધરી જશે. આપને અમને ટકોર કરવાનો પૂરો અધિકાર છે પણ જ પોતે શરૂ કરેલા કોઈ પ્રોજેક્ટ વિષે માહિતી વિગતવાર વાતો, છેલ્લા મીઠાશથી કરેલી ટકોર સુપરિણામ પ્રગટાવે છે. * ૧૦% માં મૂળ વિષય પર આગળ એટલું વધાય કે કાલે શું વાંચીશું અમારો એક સમૂહ છે જે સર્વેએ જૈનધર્મના વિષયો લઈ પીએચ.ડી. * એની વાત થાય. બીજે દિવસે પણ આજ સ્થિતિ થાય. સાંભળવા આવનાર કર્યું છે. અમે એક વિષય પર સંશોધન કરવા આકરી મહેનત કરી છે.
શ્રોતાને એક કલાકના વ્યાખ્યાનમાં ૧૦ મિનિટનો પદાર્થ મળે નહીં, ધાર્મિક વિષય પર વ્યાખ્યાન આપવા જઈએ ત્યારે કેટલાય શાસ્ત્રો વાંચીએ આ પદાર્થોના રસમાં ડૂબી જવાનો આનંદ મળે નહીં, જ્ઞાન વૃદ્ધિ થવાનો છીએ. એ વિષય પર સમગ્ર માહિતી એકત્ર કરી બે મહિનાની મહેનત જ અનુભવ થાય નહીં, વિદ્વર્જનોને તો એવું મન થાય કે વ્યાખ્યાનમાં એક કલાકમાં ઠાલવીએ છીએ. અમારો એવો અભ્યાસ છે કે કોઈપણ * આવી ગુરુભગવંતોને વંદન કરી માંગલિક સાંભળી ઘરે જતા રહેવું ને ધાર્મિક વિષયને સમગ્ર રીતે ન્યાય આપી વક્તવ્ય આપી શકીએ છીએ, * ઘરે જઈ કોઈ ગંભીર ગ્રંથ વાંચવાથી વધુ લાભ થાય.
પરંતુ અમારી પાસે આપના જેવું ૬ કાયાના જીવોની સતત રક્ષા કરતું ૪ ચોમાસા દરમ્યાન જે ગ્રંથવાંચન શરૂ થાય તે સમગ્ર ચોમાસા દરમ્યાન જીવન ક્યાં છે ? આપના જેવું આચરણ ક્યાં છે? જૈન સાધુ આ કલિયુગનું જ અલ્પ પ્રકરણો જ પૂરા થાય. કેટલાંક સાધુ-સાધ્વી ભગવંતો પાસે આ કલ્પવૃક્ષ છે, પૃથ્વી પરની અજાયબી છે. આપ સર્વે મહાન છો, વળી , જ વિષયમાં ચર્ચા કરતાં એવો જવાબ મને મળ્યો કે અમારી વાણી લોક સુધર્માસ્વામીજીની પાટે બેસીને બોલો છો. આપ જો સ્વસ્થ અને સમૃદ્ધ - * ભોગ્ય હોવી જોઈએ. ઊંચીવાતો લોકોની સમજમાં આવે નહીં પરમાત્મા દેશના આપશો તો સોનામાં સુગંધ પણ ભળશે અને અમને તળાવે જ * મહાવીર પ્રભુ વાણીને લોકભોગ્ય બનાવવા અર્ધમાગધી ભાષા વાપરતા આવીને તરસ્યા જવાનો અહેસાસ નહીં થાય. જ હતા પરંતુ તેમના દરેક શબ્દમાં પદાર્થ પીરસાતો હતો. લોકભોગ્યનો એક બાળક માતા પાસે દિલની વાત રજૂ કરે તેમ આપ ગુરુ ભગવંતો : જ અર્થ છે સરળ રીતથી જ્ઞાનવર્ધક પદાર્થો પીરસવા. આ રીતે સંખ્યા ઓછી સમક્ષ દિલ ઠાલવ્યું છે. મારો ઉદ્દેશ જરા પણ ટીકાત્મક નથી છતાંય જ થઈ જવાનો સંજોગ ઊભો થાય, પરંતુ એવું આરંભમાં જ થાય છે. કોઈ અવિવેક થયો હોય તો મન-વચન-કાયાથી ક્ષમા માંગું છું. આ * સાંભળવા આવનારો વર્તમાનનો મોટા ભાગનો શ્રોતાવર્ગ ઊંચુ વ્યવહારિક * શિક્ષણ મેળવેલ હોય છે તેથી ધીમે ધીમે તે ઊંચી-અઘરીવાતોને પચાવવાનું ૯૪, લાવણ્ય સોસાયટી, પાલડી વાસણા, :: શીખવા માંડે છે, સંખ્યા પણ વધવા માંડે છે. આમ થશે તો વ્યાખ્યાન અમદાવાદ-૭. ૪. શ્રવણનું પરિણામ પ્રાપ્ત થશે. બીજી બાજુ શ્રોતાવર્ગ સમગ્ર જીવન ટેલિફોન : ૦૭૯-૨૬૬૧૨૮૬૦.
* * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * *
* * *
* * * * * * * * * * *
