________________
ઓગસ્ટ-સપ્ટેમ્બર, ૨૦૧૩
*********
*****************************
*
*
પ્રબુદ્ધ જીવનઃ ગણધરવાદ વિશેષાંક
વૈશાખ ! એકાદશી કે દિન મધ્યમ પાવાપુરી કે મહાસેન ઉદ્યાન મેં ભગવાન ને દૂસરા પ્રવચન ક્રિયા. ઉસમેં ભગવાન્ ને આત્મા કે અસ્તિત્વ કા પ્રતિપાદન ક્રિયા, ઉંસ સમય વહાં વિશાલ * * યશ કા આોજન હો રહા થા. સૌમિલ બ્રાહ્મદા ને ઉસે આજિત * કયા થા. ઉસમેં ભાગ લેને કે લિએ અનેક વિદ્વાન આર્ય. ઉનમેં ઇન્દ્રભૂતિ ગૌતમ મુખ્ય વિદ્વાન છે. ઉન્હોંને ભગવાન કી ગાથા સુની વે ભગવાન કો પરાજિત કરને મહાર્સન ઉદ્યાન મેં પહુંચે ભગવાન ને ઉન્હેં દેખકર કહા-ઇન્દ્રભૂતિ! તુમ્હેં આત્મા કે * અસ્તિત્વ મેં સંદેહ છે. ક્યોં, યહ સચ હું ન?' ભગવાન્ કી બાત સુન ઇન્દ્રભૂતિ સ્તબ્ધ રહ ગએ. ઉનકે મન મેં છિપે હૂએ સન્દેહ - કા ઉદ્ઘાટન કર ભગવાન્ ને ઉન્હેં આકર્ષિત કર લિયા,
*
।
*
*
*
*
ગ્યારહ સ્થાપનાએં
T આચાર્ય શ્રી તુલસી ગણિ
[ શ્રી જૈન તેરાપંચ સંઘના નવમાચાર્ય શ્રી તુલસીજી એક મહાન ક્રાંતિકારી જૈનાચાર્ય હતા. એમની પ્રેરણાથી વિશ્વની એક માત્ર જૈન યુનિવર્સિટી-જૈન વિશ્વભારતી વિશ્વ વિદ્યાલયની સ્થાપના લાડનૂમાં થઈ હતી. રૂઢ સામાજિક કુરૂઢિઓના પરિવર્તન અને નશામુક્તિ માટે એમણે અલખ જગાવેલો. નૈતિક ક્રાંતિ માટે અને જૈન ધર્મને જૈનધર્મ બનાવવા એમો 'અણુવ્રત ’ આંદોલન શરૂ કરેલું. જૈન આગમોના સંપાદનું ભગીરથ કાર્ય એમ પોતાના ઉત્તરાધિકારી આચાર્ય મહાપ્રશજી સાથે કર્યું હતું. એમણે હિંદી, પ્રાકૃત અને સંસ્કૃતમાં શતાધિક પુસ્તકોનું સર્જન કર્યું હતું. સાધુ અને શ્રાવક વચ્ચેની કડી સમાન ‘સમગ્ર શ્રેણી'ની સ્થાપના કરી હતી. આજે શતાધિક સમણીજીઓ દેશમાં અને ખાસ કરીને વિદેશમાં જૈન ધર્મના પ્રાચ૨-પ્રસારનું અદ્ભુત કામ કરી રહી છે. આવા સ્વપ્નદષ્ટાની જન્મ રાતાબ્દિ આ વર્ષે ઉજવાય રહી છે ત્યારે એમના પુસ્તક 'ભગવાન મહાવીર'માંથી આ લેખ વિશેષાંકમાં લેવા પ્રાસંગિત ગાશે. - સંપાદક ]
ઇન્દ્રભૂતિ ગૌતમ બોલે-ભંતે ! ક્યા આત્મા હૈ? આપ કિસ આધા૨ ૫૨ અસ્તિત્વ બતલા રહે હૈ ?'
ભગવાન ને કહા-‘ગૌતમ! મૈંને આત્મા કા પ્રત્યક્ષ કિયા
હૈ. મેં પ્રત્યક્ષ જ્ઞાન કે આધાર પર હી આત્મા કા અસ્તિત્વ બતલા
*૨હા હૂં.'
*
*
‘ભંતે ! મૈ તર્કશાસ્ત્ર કા અધ્યેતા હૂં. ક્યા આપ તર્ક કે આધાર પર આત્મા કા અસ્તિત્વ કા પ્રતિપાદન નહીં કરતે ?'
*
* ‘ગૌતમ! આત્મા અમૂર્ત હોને કે કારણ ઇન્દ્રિય ગમ્યું નહીં
* હૈ. તર્ક દ્વારા ઇન્દ્રિયગમ્ય વિષયોં કો હી સિદ્ધ કિયા જા સકતા
૬૧
*******
ચકિત રહે ગએ. ઉનકે મન મેં કુતૂહલ પેદા હુઆ. વે આપને શિષ્ય-પરિવાર કે સાથે ભગવાન કે પાસ આએ. ‘અગ્નિભૂતિ! કે તુમ્હેં કર્મ કે વિષય મેં સંદેહ હૈ ?' યહ કહકર ભગવાન્ ને ઉન્હેં ને ઝૂ ચિન્તન કી ગહરાઈ મેં ઉતાર દિયા. કૈરું સર્વથા અજ્ઞાન પ્રથ કો ક *
*
ઇન્હોંને કૈસે જાન નિયા ? યા યં પ્રત્યક્ષજ્ઞાની હૈ ? યે પ્રશ્ન ઉનકે ક્યા * મન મેં ઉભરે. લોહ ચુંબક જૈસે લોહે કો ખીંચતા હૈ વૈસે હી ભગવાન્ ને ઇન્દ્રભૂતિ કો અપની ઓર ખીંચ લિયા. ઉંસ સમય ભગવાન્ ને કર્મ કી વ્યાખ્યા કી. જીવ અપને પુરુષાર્થ સે સૂક્ષ્મ * પરમાણુઓં કો ખીંચતા હૈ. વે પરમાણુ ક્રિયા કી પ્રતિક્રિયા કે રૂપ મેં જીવ કે સાથ રહ જાતે હૈં. ઈસ પ્રકાર વર્તમાન કા પુરુષાર્થ ઔર અતીત કા પુરુષાર્થ કર્મ બન જાતા હૈ, ભગવાન કી પ્રત્યક્ષાનુભૂતિ મેં અગ્નિસ્મૃતિ કા મન એકરસ હો ગયા. વૈ અપને વે પરિવાર કે સાથ ભગવાન કે શિષ્ય બન ગએ. ઇસ પ્રકાર *
વાયુભૂતિ આદિ વિજ્ઞાન એક-એક કર આતે ગએ ઔર અપને
અપને શિષ્ય-પરિવાર કે સાથ ભગવાન કે શિષ્ય બનતે ગએ.
*******
*
વાયુભૂતિ કે આને પર ભગવાન ને જીવ ઔર શરીર કી* ભિન્નતા કા પ્રતિપાદન કિયા.
ભગવાન્ ને કહા-‘સ્થૂલ દૃષ્ટિ સે સૂક્ષ્મ કા નિર્ણય નહીં કિયા જા સકતા. શરીર સ્થૂલ હૈ, મૂર્ત હૈ. જીવ સૂક્ષ્મ હૈ, અમૂર્ત હૈ. *
યદિ દોનોં એક હો તો ઇન્હેં દો માનને કા કોઈ પ્રયોજન નહીં * રહતા. ઇન્દ્રિયોં કી સહાયતા કે બિના મેં દેખ રહા હું. કિ જીવ * *
*
*
તર્ક પ્રત્યક્ષ કે સામને નત હો ગયા. ઇન્દ્રભૂતિ અપને પાંચ શરીર સે ભિન્ન હૈ, યદિ જીવ શરીર સે ભિન્ન નહીં હોતા તો ઇન્દ્રિયોં કી સહાયતા લિએ બિના મૈં જ્ઞાન નહીં કર પાતા.’
સૌ શિષ્યો કે સાથ ભગવાન્ કી શરણ મેં આ ગએ.
*
* અગ્નિભૂતિ ને ઇન્દ્રભૂતિ કી દીક્ષા કા સંવાદ સુના. વે આશ્ચર્ય
વ્યક્ત કે આગમન પર ભગવાન ને પાંચ ભૂતોં કે અસ્તિત્વ
*
**** *** ******* **
**********
**************
*
