Prabuddha Jivan 2013 08 Gandharwad Visheshank

Author(s): Dhanvant Shah
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh

Page 62

પ્રબુદ્ધ જીવન: ગણધરવાદ વિશેષાંક
ઓગસ્ટ-સપ્ટેમ્બર, ૨૦૧૩
R
* * * * * * * * * * * *
કા પ્રતિપાદન કિયા.
મનુષ્ય દ્વારા વિહિત વિધાન સે નિયત્રિત નહીં હૈ, યે મનુષ્ય કી જ જ સુધર્મા કે ઉપસ્થિત હોને પર ભગવાન્ ને જન્મ-વૈચિય સહજ વૃત્તિયોં સે હોને વાલે તથ્ય હૈ. સત્ પ્રવૃત્તિ સે પુછ્યું કે * કા નિરૂપણ કિયા.
ઔર અસત્ પ્રવૃત્તિ સે પાપ કે પરમાણુ જીવ કે સાથ સમ્બન્ધ * * ‘સુધર્મા ! તુમ જાનતે હો કિ જીવ વર્તમાન જન્મ મેં જૈસા કરતે હૈ.
હોતા હૈ વૈસા હી અગલે જન્મ મેં હો જાતા હૈ. મનુષ્ય મરને કે મેતાર્ય કો સંબુદ્ધ કરને કે લિએ ભગવાન્ ને પરલોક કી * બાદ મનુષ્ય હોતા હૈ, પશુ મરને કે બાદ પશુ. કિન્તુ યહ મત વ્યાખ્યા કી. * સહી નહીં હૈ. મનુષ્ય યા પશુ હોને કા હેતુ મનુષ્ય યા પશુ કા ભગવાન ને કહા-જિસકા પૂર્વ ઔર પશ્ચાતું નહીં હૈ, ઉસકા * * જન્મ નહીં હૈ, કિન્તુ કર્મ હૈ. માયા, પ્રવચના ઔર અસત્ય વચન મધ્ય નહીં હો સકતા. મેતાર્ય ! યદિ તુમ પૂર્વજન્મ મેં નહીં કે :
કા પ્રયોગ કરને વાલા મનુષ્ય પશુ બનતા હૈ. મનુષ્ય મૃત્યુ કે ઔર અગલે જન્મ મેં નહીં હોઓગે તો વર્તમાન જન્મ મેં કેસે . * બાદ ફિર મનુષ્ય બન સકતા હૈ, જો પ્રકૃતિ સે ભદ્ર, વિનમ્ર, હો સકતે હો? જિસકા વર્તમાન મેં અસ્તિત્વ હૈ, ઉસકા અસ્તિત્વ જ * દયાલ ઓર ઈષ્ણારહિત હોતા હૈ.'
અતીત ભી હોગા ઔર ભવિષ્ય મેં ભી હોગા. અસ્તિત્વ * મંડિત કે સામને ભગવાન્ ને બન્ધ ઓર મોક્ષ કી વ્યાખ્યા સૈકાલિક હોતા હૈ, વહ કભી લુપ્ત નહીં હોતા. ઇસ વિશ્વ મેં કી. ઉન્હોંને કહા-“મંડિત! જીવ કે કર્મ કા બંધ હોતા હૈ, વહ સાદિ હે જિતને તત્ત્વ થે, ઉતને હી હૈ ઔર ઉતને હી હોંગે. ઉનમેં સે એક યા અનાદિ-યહ પ્રશ્ન તુર્દે આદોલિત કર રહા હૈ. તુમ્હારા તર્ક હૈ કિ અણુ ભી ન કમ હોગા ઔર ન અધિક, ફિર તુમ્હારા અસ્તિત્વ * યદિ વહ સાદિ હૈ તો વિકલ્પત્રયી કે ભૂહ કો તાડા નહીં જા સકતા. કૈસે સમાપ્ત હો જાએગા? અસ્તિત્વ કે પ્રવાહ મેં પરલોક સ્વતઃ * * પહલા વિકલ્પ-“ક્યા પહલે જીવ ઉત્પન્ન હોતા હૈ ઔર પીછે કર્મ ?' પ્રાપ્ત હૈ.'
દૂસરા વિકલ્પ-ક્યા પહલે કર્મ ઉત્પન્ન હોતા હૈ ઔર પીછે જીવ?' પ્રભાસ કો નિમિત્ત બનાકર ભગવાન્ ને નિર્વાણ કી ચર્ચા આ તીસરા વિકલ્પ-ક્યા જીવ ઔર કર્મ દોનોં એક સાથે ઉત્પન્ન કી. ભગવાન્ ને કહા-‘પ્રભાસ! નિવાણ કા અર્થ સમાપ્ત હોના જ જ હોતે હૈ?'
નહીં હૈ. દીપ કા નિર્વાણ હોતા હે તબ વહ મિટ નહીં જાતા, * “યદિ બન્ધ અનાદિ હૈ તો ઉસસે મુક્તિ નહીં પાઈ જા સકતી, કિન્તુ બદલ જાતા હૈ. તેજસ પરમાણુ તમસ કે રૂપ મેં બદલ આ જીવ કા મોક્ષ નહીં હો સકતા. આર્ય મંડિત! તુમ એકાંગી દૃષ્ટિ જાતે હૈ. જીવન કે નિર્વાણ કા અર્થ ઉસકે ભવ-પર્યાય કા બદલ જસે દેખતે હો ઇસ લિએ યે ઉલઝને તુર્દે આંદોલિત કર રહી હૈ. જાના હૈ. જો જીવ દેહ ઔર કર્મ કે કારણ વિભિન્ન ભવ વિભિન્ન જ * તુમ અનેકાન્ત દૃષ્ટિ સે દેખો. કોઈ ઉલઝન નહીં હૈ. જીવ ઔર રૂપ ધારણ કરતા. વહ અપને મૌલિક સ્વભાવ મેં સ્થિત હો * * કર્મ કા સંબંધ આદિ ભી હૈ ઔર અનાદિ ભી હૈ. ઐસા કોઈ જાતા હૈ. અનાત્મા કા આત્મા સે પૃથક હો જાના ઔર આત્મા
સમય નહીં જબ જીવ કો કર્મ કા બન્ધન નહીં થા. કિન્તુ પુરાને કા અપને રૂપ મેં સ્થિત હો જાના હી નિર્વાણ હૈ.” આ કર્મ ફલ દેકર ચલે જાતે હૈ ઔર નએ-નએ કર્મ-પરમાણુઓં કા ભગવાન્ ને જીવ આદિ તત્ત્વોં કી અનેકાન્ત દૃષ્ટિ સે સ્થાપના જ
સંબંધ હોતા રહતા હૈ, અતઃ પ્રવાહ રૂપ સે કર્મ-સમ્બન્ધ અનાદિ કી. એકાંગી દૃષ્ટિકોણ કે કારણ કે તત્ત્વ વિવાદાસ્પદ બને હુએ * કે હૈ ઔર વ્યક્તિશઃ વહ સાદિ હૈ.'
થે. ઉનકે ખંડન-મંડન કી પરમ્પરા ચલ રહી થી. છે. ભગવાન્ ને મોર્ય ઓ૨ જિનેશ્વરોની આજ્ઞા જીવનમાં નિર્દભ બનો, સરળ બનો)
છે. ઇન્દ્રભૂતિ ગૌતમ જે સે આ અકંપિત કે સામને ક્રમશઃ દેવ | ઉપાધ્યાય યશોવિજયજીએ અનેકાંતવાદને જિનાજ્ઞા ગણી
વિદ્વાન્ ઉસ ખંડન-મંડન કે જ * ૨ નારક કે અસ્તિત્વ કી
માયાજાલ મેં ઉલઝ રહે થે. છે. એઓ લખે છે: * વ્યાખ્યા કી
ભગવાન્ ને ખંડન-મંડન કે જિને: નાનુમતે કિંચિત નિષિદ્ઘ વા ન સર્વથા અચલભ્રાતા કે ઉપસ્થિત હોને
જાલ સે પરે લે જાકર ઉન્હેં , કાર્યે ભાવ્યું અદંભન ઇતિ આજ્ઞા પારમેશ્વરી - અધ્યાત્મસાર * પર ભગવાન ને પુણ્ય ઔર પાપ |
સમન્વય કા દૃષ્ટિકોણ દિયા. | જિનેશ્વરોએ એકાંતે કોઈપણ બાબતનો નિષેધ નથી કર્યો * કા નિરૂપણ કિયા.
ઉન્હોંને ઉસ દૃષ્ટિકોણ સે દેખા * * ભગવાન્ ને બતાયા-‘પુણ્ય | | કે કોઈ પણ બાબતની અનુમતી નથી આપી. જિનેશ્વરોની
ઔર વે યથાર્થ-દૃષ્ટા બન ગએ. | આજ્ઞા તો એટલી છે કે તમે જીવનમાં નિર્દભ બનો, સરળ ઔર પાપ કાલ્પનિક નહીં હૈ, યે |
‘ | બનો. (મન, વચન અને વાણીમાં સરળતા હોય.)
* * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * *
* * * * * * * * * * * * * * * *
: * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * *