________________
૧૧૬
“જ્ઞાર્થ શિવ સૃષ્ટા સ્વયમેવ સ્વમ્ભવા ! '
ચણોઠી મૂળે સર્વ તસ્મા વાડા: ** બ્રહ્માજીએ યજ્ઞના માટે પશુઓનું સર્જન કર્યું છે. યજ્ઞ સારાય વિશ્વના કલ્યાણ માટે છે તેથી યજ્ઞમાં થનારી હિંસા, હિંસા નથી લેતી. વિચાર કરે કે જ્યારે એમ જ માનવામાં આવ્યું કે બ્રહ્માજીએ બધાં પ્રાણુઓનું નિર્માણ યજ્ઞ માટે જ કર્યું છે-તે પછી એમાં ગાય-બળદ ઘેડાને મારવામાં આવે તે તેને મારવામાં પાપ જ ન ગણાય કે હિંસા ન ગણાય.
औषध्यः पशवो वृक्षा स्तिर्यञ्चः पक्षिणस्तथा । यज्ञार्थ' निधन प्राप्ताः प्राप्नुवन्त्युच्छिति पुनः ॥ જે વનસ્પતિ આદિ ઔષધિઓ, બકરાં આદિ પશુઓ, તિર્ય તથા કપિલ વગેરે ચકલીઓ, પક્ષીઓ, વૃક્ષે વગેરેને નાશ જ્યારે યજ્ઞ માટે કરવામાં આવે છે ત્યારે તેઓ મરીને ફરીથી દેવ-ગાંવધ થાય છે એમ ઉચ્ચ યોનિઓમાં જન્મ લે છે. વળી તેઓ એમ પણ કહે છે કે યજ્ઞ યાગાદિ કર્મો માટે પશુ હિંસા કરાવનાર વેદના તાત્ત્વિક અર્થન જાણનાર બ્રાહ્મણે પિતાને તેમજ પશુઓને ઉત્તમ ગતિમાં સ્વર્ગ કે મેક્ષમાં લઈ જાય છે. વિચારો, આ તે હિંદુસ્તાનના હિંદુ ધર્મની વાત છે કે જેમાં શૈવ, વૈશ્નવ, રામાનુજ આદિ સંપ્રદાય આવી જાય છે. જે આ ધર્મોમાં પશુઓને મારવાની વાત હોય અને એમાં હિંસા કે પાપ માનવામાં ન આવતું હોય તે પછી હિંસાથી બચવાની તો વાત જ કયાં રહી ? જે બ્રાહ્મણે ગાયને પવિત્ર માને છે, એનામાં તેત્રીસ કરોડ દેને વાસ છે. એમ માનીને તેના મૂત્રને પણ પવિત્ર માને છે અને ગાયની પૂજા કરે છે. તે જ ગાયને, યજ્ઞ-યાગમાં મારવાને તેમને વધે. નથી. આ બાબતમાં મનું સ્પષ્ટ જણાવે છે કે :
एष्वर्थेषु पशुन् हिंसन् वेद तत्वार्थ विद्विजः । સામા પશ્ચર, મચપુરમાં , તિમ્ ! '
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
