Niyamsara

Author(s): Kundkundacharya, Himmatlal Jethalal Shah
Publisher: Digambar Jain Swadhyay Mandir Trust

Page 358

Version 002: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates
શુદ્ધોપયોગ અધિકાર
मुत्तममुत्तं दव्वं चेयणमियरं सगं च सव्वं च । पेच्छंतस्स दु णाणं पच्चक्खमणिंदियं होइ ।। १६७ ।।
કહાનજૈનશાસ્ત્રમાળા ]
मूर्तममूर्तं द्रव्यं चेतनमितरत् स्वकं च सर्वं च। पश्यतस्तु ज्ञानं प्रत्यक्षमतीन्द्रियं भवति ।। १६७ ।।
केवलबोधस्वरूपाख्यानमेतत् ।
षण्णां द्रव्याणां मध्ये मूर्तत्वं पुद्गलस्य पंचानाम् अमूर्तत्वम्; चेतनत्वं जीवस्यैव पंचानामचेतनत्वम्। मूतामूर्तचेतनाचेतनस्वद्रव्यादिकमशेषं त्रिकालविषयम् अनवरतं पश्यतो भगवतः श्रीमदर्हत्परमेश्वरस्य क्रमकरणव्यवधानापोढं चातीन्द्रियं च सकलविमलकेवलज्ञानं सकलप्रत्यक्षं भवतीति ।
तथा चोक्तं प्रवचनसारे
મૂર્તિક-અમૂર્તિક ચેતનાચેતન સ્વપર સૌ દ્રવ્યને જે દેખતો તેને અતીંદ્રિય જ્ઞાન છે, પ્રત્યક્ષ છે. ૧૬૭.
[ ૩૩૧
અન્વયાર્થ:[ મૂર્તમ્ અમૂર્તસ્] મૂર્ત-અમૂર્ત [ ચેતનમ્રૂતરત્] ચેતન-અચેતન [દ્રવ્ય ] દ્રવ્યોને[ સ્વ = સર્વ સ્વને તેમ જ સમસ્તને [પશ્યત: તુ] દેખનારનું ( જાણનારનું ) [ જ્ઞાનમ્ ] જ્ઞાન [ અતીન્દ્રિયં] અતીંદ્રિય છે, [ પ્રત્યક્ષદ્ ભવતિ] પ્રત્યક્ષ છે.
ટીકા:-આ, કેવળજ્ઞાનના સ્વરૂપનું કથન છે.
છ દ્રવ્યોમાં પુદ્દગલને મૂર્તપણું છે, (બાકીનાં) પાંચને અમૂર્તપણું છે; જીવને જ ચેતનપણું છે, (બાકીનાં ) પાંચને અચેતનપણું છે. ત્રિકાળ સંબંધી મૂર્ત-અમૂર્ત ચેતન-અચેતન સ્વદ્રવ્યાદિ અશેષને (સ્વ તેમ જ પ૨ સમસ્ત દ્રવ્યોને) નિરંતર દેખનાર ભગવાન શ્રીમદ્ અર્હત્પરમેશ્વરનું જે ક્રમ, ઇંદ્રિય અને *વ્યવધાન વિનાનું, અતીંદ્રિય સકળ-વિમળ (સર્વથા નિર્મળ ) કેવળજ્ઞાન તે સકલપ્રત્યક્ષ છે.
એવી રીતે શ્રીમદ્દભગવકુંદકુંદાચાર્યદેવપ્રણીત ) શ્રી પ્રવચનસારમાં (૫૪ મી ગાથા દ્વારા ) કહ્યું છે કે:
* વ્યવધાનના અર્થ માટે ૨૬ મા પાનાનું પદટિપ્પણ જુઓ.
Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com