________________
૨૦
શ્રી નવતત્ત્વ પ્રકરણ કરનારી જે દેખીતી સાવઘક્રિયા-પાપક્રિયા તેદ્રવ્યાપ, પાપકર્મનો અનુબંધ કરનારી ક્રિયા તે બાવા.
૫. શુભ અથવા અશુભ બન્ને પ્રકારનાં કર્મ પુદ્ગલોનું આવવું-ગ્રહણ કરવું તે દ્રવ્ય માશ્રવ, અને તે બન્ને પ્રકારના કર્મને ગ્રહણ કરવામાં કારણભૂત જીવનો જે શુભ અથવા અશુભ અધ્યવસાય તે માત્ર બાઝવ.
૬. શુભ અથવા અશુભ કર્મનું રોકવું (એટલે ગ્રહણ ન કરવું) તે દ્રવ્યસંવર, અથવા સંવરના પરિણામ રહિત સંવરની ક્રિયા અનુષ્ઠાનમાં વર્તવું તે દ્રવ્યસંવર, અને શુભાશુભ કર્મને રોકવામાં કારણરૂપ જીવનો જે અધ્યવસાય તે માવસંવર, અથવા સંવરના અધ્યવસાય યુક્ત સંવરની ક્રિયા તે પણ ભાવસંવાદ
૭. શુભ અથવા અશુભ કર્મોનો દેશથી જે ક્ષય થવો તે દ્રવ્ય નિર્ણ, અથવા સમ્યકત્વ રહિત અજ્ઞાન પરિણામવાળી જે નિર્જરાતેદ્રવ્યનિર્જ, અથવા સમ્યફ પરિણામ રહિત તપશ્ચર્યા વગેરે તે દ્રવ્યનિર્જી, અને કર્મોના દેશક્ષયમાં કારણરૂપ જે આત્માનો અધ્યવસાયને પાવરા, અથવા નિર્જરાના સભ્યપરિણામયુક્ત જે તપશ્ચર્યાદિ ક્રિયાઓ તે પણ પાવનિર્ઝરી છે. અહીં અજ્ઞાન તપસ્વીઓની અજ્ઞાન કષ્ટવાળી જે નિર્જરા તે માનનિર્જ કહેવાય. તે દ્રવ્યનિર્જરા છે. તેમજ વનસ્પતિઓ વગેરે જે ટાઢ, તાપ આદિ કષ્ટ સહન કરે છે, એ પણ સર્વ પ્રકામ નિર્જરા છે. અને સમ્યગ્દષ્ટિવંત જીવો અથવા દેશવિરત અને સર્વવિરત મુનિ મહાત્માઓ જેમણે સર્વજ્ઞોક્ત પદાર્થોના ભાવ જાણ્યા છે, અને તેથી જેમનાં વિવેકચ જાગ્રત થયાં છે, તેવા જીવોની જે નિર્જરા તે, અથવા તેઓની તપશ્ચર્યાદિ ક્રિયાઓ તે સામનિર્ન છે, અને તે અનુક્રમે મોક્ષપ્રાપ્તિવાળી હોવાથી બાવનિ ગણાય.
૮. આત્મા સાથે કર્મ પુદગલોનો જે સંબંધ થવો તે દ્રવ્યવધ, અને તે દ્રવ્યબંધના કારણરૂપ આત્માનો જે અધ્યવસાય તે ભાવવિશ્વ કહેવાય. અહીંરાગ, દ્વેષ, મમત્વ, ક્રોધ, માન, માયા, લોભ ઇત્યાદિ સર્વ માવલબ્ધ છે.
૯. કર્મોનો જે સર્વથા ક્ષય થવો તે દ્રવ્યમોક્ષ અને તે કર્મોનો સર્વથા ક્ષય થવામાં કારણરૂપ જે આત્માનો પરિણામ એટલે સર્વ સંવરભાવ'. અબંધકતા, શૈલેશીભાવ અથવા ચતુર્થ શુક્લધ્યાન તે ભાવમોક્ષ છે, અથવા, સિદ્ધત્વ પરિણતિ તે ભાવમોક્ષ છે.
૧. કર્મનું સર્વથા રોકાણ તે સર્વસંવર. ૨. કર્મનો સર્વથા અબંધ.
૩. મેરૂ પર્વત તુલ્ય આત્માની અતિ નિશ્ચલ અવસ્થા. એ ત્રણે પરિણતિ ચૌદમે ગુણસ્થાને હોય છે.
