________________
૧૬૪
શ્રી નવતત્ત્વ પ્રકરણ ૧૫. ભેદોનાં દૃષ્ટાન્તો जिणसिद्धा अरिहंता, अजिणसिद्धा य पुंडरिअपमुहा । गणहारि तित्थसिद्धा अतित्थसिद्धा य मरुदेवा ॥५६॥
સંસ્કૃત અનુવાદ जिनसिद्धा अर्हन्तो, अजिनसिद्धाश्च पुण्डरिकप्रमुखाः । गणधारिणस्तीर्थसिद्धा, अतीर्थसिद्धा च मरुदेवी ॥५६॥
શબ્દાર્થ નિસિા = જિનસિદ્ધ
હારિ= ગણધરો રિહંતા = તીર્થકર ભગવંતો
તિત્યસિદ્ધ = તીર્થસિદ્ધ નસિક્કા = અજિનસિદ્ધ
તિસિદ્ધા = અતીર્થસિદ્ધ jડમિ = પુંડરિક ગણધર
N = અને પમુહીં = વગેરે
મરુદેવી = મરુદેવી માતા
અન્વય સહિત પદચ્છેદ ગાથાવત્ સુગમ છે
ગાથાર્થ જિનસિદ્ધ તે તીર્થકર ભગવંતો, અજિનસિદ્ધ તે પુંડરિક ગણધર વગેરે, ગણધર ભગવંતો તીર્થસિદ્ધ અને મરુદેવા માતા અતીર્થસિદ્ધ 'પદી
વિશેષાર્થ: તીર્થકર ભગવંત મોક્ષે જાય તે નિસિદ્ધ કહેવાય. શ્રી ઋષભદેવ સ્વામીના પ્રથમ ગણધર પુંડરિકસ્વામી વગેરે ગણધરો તથા બીજા પણ મુનિ વગેરે તીર્થંકર પદવી રહિત, સામાન્ય કેવલી હોઈને મોક્ષે ગયા અને જાય છે માટે તે સર્વગનિનસિદ્ધ કહેવાય, તથા તીર્થસ્થાપન વખતે ગણધરની સ્થાપના સહુથી પ્રથમ હોય છે, અને ત્યારબાદ જ તેઓ મોક્ષે જાય છે, માટે ગણધર તો અવશ્ય તીર્થસિદ્ધ કહેવાય અને તે સિવાયના બીજા સાધુ, સાધ્વી, શ્રાવક, શ્રાવિકા તીર્થસ્થાપના બાદ મોક્ષ જાય તો તે પણ તીર્થસિદ્ધ કહેવાય તથા આ અવસર્પિણીમાં પહેલા ભગવંત શ્રી ઋષભદેવને કેવળજ્ઞાન થયા બાદ સમવસરણમાં દેશના ચાલુ હતી, અને તીર્થ સ્થાપના હજી થઈ ન હતી, તેટલામાં પુત્રવિરહથી અંધ થયેલાં શ્રી મરુદેવા માતા હસ્તિ ઉપર બેસી પોતાના પુત્રની ઋદ્ધિ દેખવા જતાં માર્ગમાં જ ઉત્કૃષ્ટ વૈરાગ્યથી
