________________
૯૨
શ્રી નવતત્વ પ્રકરણ સંસ્કૃત અનુવાદ ईर्याभाषेषणादानान्युच्चारः समितिषु च । मनोगुप्तिर्वचोगुप्तिः कायगुप्तिस्तथैव च ॥२६॥
શબ્દાર્થ રિયા = ઈર્ષા સમિતિ
ન = તથા, વળી માસા = ભાષા સમિતિ
મUTી = મનોગુપ્તિ સU = એષણા સમિતિ
વયમુત્તી = વચનગુમિ માવાને = આદાન સમિતિ
યપુર = કાયગુપ્તિ ૩વારે = ઉચ્ચાર (ઉત્સર્ગ) સમિતિ તદેવ = તેમજ સમિક્ષુ = પાંચ સમિતિઓમાં | = વળી (અથવા છંદપૂર્તિ માટે)
અન્વય સહિત પદચ્છેદ समिईसु इरिया भासा एसणा आदाणे अ उच्चारे । तह एव मण गुत्ती वय गुत्ती य काय गुत्ती ॥२६॥
ગાથાર્થ પાંચ સમિતિઓમાં ઈર્ષા સમિતિ, ભાષા સમિતિ, એષણા સમિતિ, આદાન (આદાનભંડમત્ત નિફખેવણા) સમિતિ અને ઉચ્ચાર સમિતિ (એટલે ઉત્સર્ગ સમિતિ અથવા પારિષ્ઠાપનિકા સમિતિ) છે. તથા મનોગુમિ, વચનગુપ્તિ અને કાયમુક્તિ છે. ૨૬ll
વિશેષાર્થ સમ્યક પ્રકારના ઉપયોગપૂર્વક જે પ્રવૃત્તિ તે સમિતિ અને સમ્યક પ્રકારે ઉપયોગપૂર્વક નિવૃત્તિ તથા પ્રવૃત્તિ તે ગુણ કહેવાય. ત્યાં સમિતિના ૫ ભેદ તથા ગુપ્તિના ૩ ભેદ આ પ્રમાણે છે
૧. નિતિ-ઈર્યા એટલે માર્ગ, તેમાં ઉપયોગપૂર્વક ચાલવું તે સમિતિ. અહીં માર્ગમાં યુગ માત્ર (કા હાથ) ભૂમિને દૃષ્ટિથી જોતાં અને સજીવ ભાગનો ત્યાગ કરતાં ચાલવું તે ઈર્ષા સમિતિ છે.
૨. પાષા સનિતિ-સમ્યફ પ્રકારે નિરવદ્ય (નિર્દોષ) ભાષા બોલવી તે માથાસમિતિ. અહીં સામાયિક-પોસહવાળા શ્રાવક અને સર્વ વિરતિવંત મુનિ મુખે મુહપત્તિ રાખી નિરવદ્ય વચન બોલે તો ભાષા સમિતિ જાણવી, અને જો મુહપત્તિ વિના નિરવઘવચન બોલે તોપણ ભાષા અસમિતિ જાણવી.
