________________
જ નહિં સાધુ કે પુરુષ ઉઠ્યા પછી તેઓએ એક પહોર સુધી તે સ્થાન પર બેસાય નહિ.
બ્રહ્મચર્યના પરિણામ અત્યંત નાજુક છે, ક્યારે પણ આ ઉત્તમ પરિણામનો ભંગ ન થઈ જાય તેની કાળજી માટે તથા બ્રહ્મચર્ય વતની રક્ષા માટે જ્ઞાનીઓએ આવા નિયમો આપણા માટે બનાવ્યા છે આના પાલનથી મોહનીય કર્મનો વિશેષ ક્ષયોપશમ પ્રાપ્ત થતા બ્રહ્મચર્યની નિર્મળતા પ્રાપ્ત થાય છે.પ્રતિપક્ષમાં એની ઉપેક્ષા કરતાં કે ભંગ કરાતા મોહનીય કર્મનો વિશેષ બંધ પડે છે જેથી બ્રહ્મચર્યના પરિણામ વધુને વધુ બંગતા જાય છે.
(૪) રૂંઢિય :- અંગોપાંગનું અનિરીક્ષણ.
"नो इत्थीणं इंदियाई मणोहराई मणोरमाई आलोइत्ता निज्झाइत्ता દવઠ્ઠ સે નિષથી” (ઉત્તરાધ્યયન સૂત્ર)
સાધુ સ્ત્રીઓની ઈંન્દ્રિયો એટલે શરીરના આંખ, નાક, મુખ, સ્તન, ઉદર વગેરે મનોહર અને મનોરમ અંગોપાંગોનું નિરીક્ષણ ન કરે તથા તેનું ધ્યાન ન કરે.
અનાદિકાળના અભ્યાસથી તથા પુ. વેદ મોહનીય કર્મના ઉદયથી પુરુષોને સ્ત્રી તરફ અત્યંત આકર્ષણ હોય છે તેના શરીર તથા અંગોપાંગ પુરુષોને મનોહર અને મનોરમ લાગે છે મનોહર એટલે જોતા સાથે મનનું હરણ કરે. મનોરમ એટલે જોયા પછી પણ ચિત્તમાં યાદ કરાતા આનંદ પમાડે.
શાસકાર ભગવતો કહે છે સ્ત્રીના આ મનોહર અને મનોરમ અંગોનું નિરીક્ષણ જ ન કરવું. અનાદિના અભ્યાસથી
સ્ત્રીના અંગો પર દષ્ટિ પતાની સાથે જે રાગરુપી વિષ [[૪૯]or 9 જૂerformજૂ 9 જૂer
આત્મામાં પ્રવર્તે છે. એટલું જ નહિ જોયા પછી પણ તેની ગેરહાજરીમાં પણ તેનું સ્મરણ કરી અજ્ઞાની જીવો આનંદ અનુભવે છે. આ બધા દ્વારા મોહનો ઉન્માદ વધે છે. કુસંસ્કારો દઢ બને છે. ઘોર કર્મ બંધ થાય છે. કર્મસિદ્ધાંતમાં એવો નિયમ છે કે જે અત્યંત રસપૂર્વક શુભ કે અશુભ પ્રવૃત્તિ થાય છે તેના કર્મબંધ વખતે અનુબંધ પણ ઊભો થાય છે. અનુબંધ એટલે બીજ શક્તિ છે. કાલાન્તરે અનુબંધ દ્વારા એ શુભ અશુભ ભાવો તથા પ્રવૃત્તિની વૃદ્ધિ થાય છે અને પરંપરા ચાલે છે અહિ પણ સ્ત્રીઓના અંગોપાંગ અતિરસપૂર્વક જોવાતા, ધ્યાન કરાતા હોવાથી તેનો તીવ અનુબંધ પણ આત્મામાં ઊભો થાય છે. પરંપરા લાંબા કાળ સુધી ચાલે છે આના કારણે જ સંસાર આટલા બધા દીર્ઘ કાળથી ચાલુ રહ્યો છે, હજી સુધી એનો અંત આવ્યો નથી. આ બધા અશુભકર્મોના બંધ તથા અનુબંધના કારણે જીવ ચારે ગતિમાં દીર્ઘકાળથી પર્યટન કરે છે અને ઘોર દુઃખ સહન કરે છે.
માટે આવા પાપોથી છૂટવા, સંયમનું શુદ્ધ પાલન કરવા નિર્ચથ એવા મુનિઓએ સ્ત્રીના અંગોપાંગનું નિરીક્ષણ ન કરવું, એનું ધ્યાન ચિતન પણ ન કરવું ક્યારેક અચાનક અનાભોગથી સામે આવતી સ્ત્રીઓ પ્રત્યે દ્રષ્ટિ વગેરે પડી જાય તો તુરંત પાછી ખેંચી લેવી, તેના પર રાગ ન કરવો અથવા અનાદિકાલીન સંસારના કારણે રાગ થઈ જાય તો પ્રતિપક્ષી વૈરાગ્ય ભાવનાથી તેને દૂર કરવો અને ગુરુ આદિ પાસે પ્રાયશ્ચિત કરી શુદ્ધ થવું.
ખરેખર બ્રહ્મચર્યનું પાલન અતિ દુષ્કર છે પરંતુ દેવાધિદેવે temperfo@espec tor, ૫૦]
