________________
૧૯૨ : આધ્યાત્મિક ઉથાન : વિનાની ક્રિયાને“ચક્રિયા તુરછા...મિતિ- રેડરિ રાકવવાદિત ન રાતના” ઝાલાધિવેશ” કહીને પણ પ્રત્યેક અનુષ્ઠાનમાં
શ્રી ષડશક ૧૪ શ્લેક મનની એકાગ્રતાની આવશ્યકતા શાસ્ત્રો પિકારી “giદ પ્રવરં કૃષિનિ સઢિવશે ” પિકારીને જણાવે છે.
“ધર્મારાધનામાં એકાગ્રતા એ પ્રધાન શ્રી અનુગદ્વાર સૂત્રમાં સૂત્રકાર મહર્ષિ કારણ છે, જેમ ખેતીમાં પાણી.”.
શ્રી ષડશક ૧૪. શ્લેક ૪ ભાવ-આવશ્યકની સમજ પાડતાં કહે છે કે
વરસાદ થાય તે કરેલી ખેતી સફળ થાય, દિ ઢોડુત્તરિ ભાવાવરણયે,? તેમ ચિત્ત એકાગ્ર થાય તે ગસાધનાઢોનુત્તરિય માત્રાવતાં, કvi gમે તમને વા ધમક્રિયા-ળે. સમજી વા સાવકો વા સાવિબા વા વિષે - આમ, કેઈપણ ધર્માનુષ્ઠાનને ભાવतम्मणे तल्ल से तदझवसिए तत्तिव्वज्झवसाणे
અનુષ્ઠાન સુધી પહોંચાડવા માટે તેમાં ચિત્તની तदट्ठोवउत्ते तदप्पिअकरणे तब्भावणाभाविए
સ્થિરતા આવશ્યક છે. ચિત્તની એકાગ્રતાનું अण्णत्थ कत्थइ मणं अकरेमाणेउ लओ काल आवस्सयं करेंति, से तं लोगुत्तरिमं भावावस्सयं।"
આરાધનામાં આટલું બધું મહત્ત્વ છે. તે
પછી, આપણી ઘમક્રિયામાં, પ્રારંભિક અભ્યા
સૂત્ર ર૭ સકાળમાં નિભાવી લેવાતી એ ક્ષતિ-અનુપયુ- “લકત્તર ભાવાવશ્યક કોને કહેવું ?... ક્તતા–, વર્ષો વીતતાં પણ ન પૂરાય એ શું સાધુ, સાધ્વી, શ્રાવક કે શ્રાવિકા, ઉભય ટંક, ઊંડો વિચાર માગી લેતે પ્રશ્ન નથી? આરાતન્મય થઈને....... ચિત્તને બીજે કયાં પણ ધનાના પ્રધાન અંગની આ ખોટ દૂર કરવા જવા દીધા વિના જે આવશ્યક કરે છે તે
માટે પ્રબળ પ્રયાસ થે શું જરૂરી નથી? લેકેત્તર ભાવ–આવશ્યક સમજવું.
સામાન્ય રીતે, કઈ પણ કામમાં માણસ
આથી સમજાશે કે પ્રતિકમણમાં હાજરી આપવી
જેમ જેમ પલટાતે જાય-એની પ્રેકટીસ” અને કટાસણા, વગેરેને યથાસ્થાન ઉપગ
વધતી જાય તેમ તેમ તે તેમાં પાવરધે થત કર તથા કાયાના દેશે ટાળવાની કાળજી
જાય-નિપુણતા મેળવતે જાય છે. તે, ધમાં
રાધનામાં વર્ષો વીતવા છતાં આપણી ધમરાખવી, એ બધું જરૂરી છે, તેમ ચિત્તના ક્રિયામાં એકાગ્રતા કેમ નથી આવતી? દેશે પણ જાણી, એ ટાળવાની કાળજી પણ ચિત્તની સુધારણામાં પરિણમનારાં ધર્માનુષ્ઠાને
એટલી જ બલકે એથી અધિક જરૂરી છે. વર્ષો સુધી કરવા છતાં ચિત્તની સ્થિતિમાં - ક્રિયા વખતે વચ્ચે વચ્ચે મન બીજે જતું વાસ્તવિક સુધારો થતે ન જણાતે હોય તે, રહે એને શાસ્ત્રકારોએ, ચિત્તના આઠ દે પિતાની સાધનાના ચક્રો-Machinery- કઈક પિકી એકક્ષેપ-દેષ કહ્યો છે, અને એ દોષ ઠેકાણે સમારકામ માગે છે, એમ શું નિશ્ચિત ટળે નહિ ત્યાં સુધી કદી પણ તે ચિત્ત એગ- નથી થતું? અહીં જ્યાં જ્યાં મનને વિરોધ નિષ્પત્તિ કરી શકે તેવું બનતું નથી, એવી કરે એમ જણાવ્યું છે ત્યાં તાત્પર્યથી સ્પષ્ટ ચેતવણી પણ તેઓએ ઉચ્ચારી છે. અશુભમનને નિરોધ સમજે. (-ચાલુ)
