________________
૨૧૮ : દક્ષિણ સાગરની સફર
તેનું માં રક્તહીન-શામળુ બની ગયું. કાણુ છે તું? ' ચાકિયાતે ભૃકુટિ તાણી પૂછ્યું.
‘હું ચુતાંગ !' તે દેભીલા બની ઊભે રહ્યો. ઘડીભર તે તે બિલકુલ સ્તબ્ધ જ ખની ગયે પછી ગભરાતા ગભરાતા રૂંધાએલા સાદે એક્ષ્ચા, સાહેબ....સાહેબ....હું ચાર નથી....'
ચાર નથી ? તે અહીં અધરાતે કેમ આવ્યા છે? ચાકિયાતે આગ વસાવવા માંડી,
શેઠ પણ જાગી ઉઠયા હતા. તે વચ્ચે પડ્યા ને પ્રેમથી પૂછ્યું, ‘ત્યારે ?’
મને માફ કરી ! ઘેર પત્નિ બીમાર છે. એની સારવાર માટે મને થાડા તાલની જરૂર છે. એથી....હું....ચારી કરવા આવ્યે છું, પણ...’ એટલું કહેતાં કહેતાં એની આંખમાંથી મેાટાં મેટાં આંસુ ટપકી પડ્યાં.
‘યુતાંગ!’ શેઠે ગંભીર સાદે કહ્યું. યુતાંગ કેવળ ભય-સહુ નીચુ' જોઇને જ ઉભા હતા, તે કઈ વિશેષ ખેલી શકયો નહિ. તેના દુ॰ળ દેહ કેવળ ધ્રૂજતા હતા. તે સાવ નરમ પડી ગયા હતા.
છતાં એના મુખભાવ તા હજી એવા ને એવા જ નિર્દોષ હતા.
તારા
“ ચુતાંગ ! ભાઈ ! મને ક્ષમા કર! માં ઉપર કરતૂકની એકે નિશાની કે દુર્ભાવના વર્તાતી નથી. તું ચાર નથી. મને દુઃખ થાય છે કે તું મારા નિકટના પાડશી હાવા છતાં મે તારા પ્રત્યે કશું જ લક્ષ રાખ્યું નથી, ઉપરાંત તારી પત્નિ ખીમાર છે, એ પણ મને ખબર નથી. એને હું મારૂં દુર્ભાગ્ય સમજું છું.'
યુતાંગ શેઠના ચરણામાં પડી, તેમને વળગી રહ્યો.
· ગાંડા થા મા, સુતાંગ! તું ચાર નથી અને ચારી કરવા પણ આવ્યે નથી. ચારી અંગેના તારા વિચારા એ તારી ખીમાર પત્નિને અંગે છે! કહે, 'ભાઈ, તારે કેટલા તાલની જરુર છે?
"
6
પચાસ.’
પચાસ ?
‘હા.
એમાં શું ? હું તને અત્યારે સા તાલ આપું છું. એથી ય વધારે જરૂર પડે તે મને ફરીથી મળતા રહેજે!
‘આભાર માનું છું, શેઠ!’
હું, જા હવે, તારી પત્નિની ખરાખર સારવાર કરજે, ભાઇ ! ' શેઠે આશ્વાસનભર્યા સ્વરે કહ્યું.
યુતાંગ રવાના થયા.
થેાડા દિવસ બાદ મે-લિંગની ડોકી ઢળી પડી. યુતાંગ હવે છૂટા થયે. ભર્યા સંસારમાં એને હવે કોણ હતું? ખાદ બુધ્ધનું ‘શરણત્રય અંગીકાર કરી તે ભિક્ષુ બની ગયા તેનાં સત્ય, પ્રિય અને હિતકર વાણી, સત્કર્મોમાં પ્રવૃત્તિ અને કુશળ પુરુષાર્થ આદિ ગુણાથી આકોઇ, સંઘારામના વડા સ્થવિરે તેને પેાતાના પટ્ટશિષ્ય બનાવી લીધો. મદિરના સઘળાય ભિક્ષુ આ અને શ્રમણે તેની આજ્ઞામાં વતી રહ્યા!
તે એકવાર ફરીધી, જે મૂતિએ તેને અભિસિક્ત કરી દીધા હતા, તેના પવિત્ર દઈને આવ્યા. મૂર્તિ જોઈ જોઇને તે હૃદયથી નાચી ઊઠયો.
· વાહ, કેટલી બધી સરસ અને સજીવ છે, આ મૂતિ ? એણે જ મારા જીવનના ખાગને મઘમઘતી એવી સૌરભથી ભરી દીધે છે! એને હું જોઉં છું અને તરસ્યાને પાણી મળે તેમ પ્રાણ મારા પાંગરી ઊઠે છે!’
હા, મારા પ્રભુ! તે જ મને પંચશીલના ખીજા મહાવ્રતમાંથી પડતા ખચાવી, અંતઃસ્થ રહેવાના ખાધ આપ્યા છે. અને એ રીતે મારા જીવનમાં આનંદના અપૂર્વ જલ-ધોધ વહેતા મૂકી દ્વીધા છે. હું તને કેવી રીતે સ્તનું, મારા દેવ!' પછી પ્રાથના કરતા હાય એ રીતે તેણે હાથ જોડી નમ્ર અવાજે કહ્યુ, ‘ દાઇ-બુત્સુ ! હેાનમના પવિત્ર મંદિરમાં આપ પધારશે ખરા ??
