________________
૨૦૬ : મૈત્રીભાવના
સંગીત ફરકાવતા આવડે છે, તેના ખેાળામાં વિશ્વ માથુ ઢાળે છે, લેાકહૃદયના સ્વામી બનતા પહેલા ગુફામાં સિંહ અને સપા પાડેાશ સેવવા જરૂરી છે. એકાંતની મસ્તી લુટવી જરૂરી છે. એકાકી બનનાર બધા સાથે એક થાય છે. અગ્નિમાંથી શ્વેત કમલ આ રીતે પ્રગટે છે.
જો આ બેમાંથી એકાદ પણ ભાવના તરાડશું તેા બીજી ભાવના આપોઆપ સરકી જશે. તે ભાવના એકબીજામાં પ્રાણ પુરે છે, વેગ પુરે છે. જો એક જ ભાવનાને પકડશું તે જીવનને સર્વાં’ગી વિકાસ નહીં થાય. વિકાસ હંમેશા સમગ્રતામાં છે ટુકડામાં નહીં એકાંગી વિકાસ તે સાજો છે, પુષ્ટપણું નહિ. ધર્માં શરીરમાં આપણે સ્નાયુઓને સાજો નથી જોતા પણ પુષ્ટપણુ જોઇએ છે.
જીવન જીવવુ જો શકય બનાવવું હોય તે દરેક સાથે સમાધાન અને સંવાદ જરૂરને છે, કેવળ વિશેષ અને સધની ધારી પર જીવનચક્ર
( અનુસ ંધાન પાન ૨૦૪ થી ચાલુ) અવાજ કે સ ંચર આવતા નહાતા, શુ બધા નિદ્રા ધિન હશે ? પણુ આમ કદી બને નહિ...... કમલા અને શ્રી સુ ંદરી તે। પ્રાતઃકાળે જાગનારાં છે....શું બન્યુ હશે?
આવા વિચાર કરતા કરતા તે સીધા પોતાના શયન ખંડ તરફ ગયેા. શયન ખંડનુ દ્વારા અટકાવેલું જ હતું. કમાડને ધક્કો મારીને વંકચૂલ એરડામાં ગયા....અને પલંગ પર નજર પડતાં જ તેને પગથી તે માથા સુધી અગ્નિજાળ વ્યાપી ગઈ... તરત તેણે કમ્મરે લટકતી તલવાર મ્યાન મુક્ત કરી અને પત્ની તેમજ પત્ની સાથે સૂતેલા કાઇ અજાણ્યા પુરુષનાં મસ્તક એક જ ઝટકે ઉડાડી દેવાના આશય સાથે તે ખુલ્લી તલવારે આગળ વધ્યા....
અને પાતે તલવાર ઉત્તોલિત કરે તે પહેલાં જ આચાય ભગવંત પાસેથી લીધેલેા નિયમ યાદ આવ્યો અને તરત તે દસ કદમ પાછા ફર્યાં... પરંતુ પાછા ફરતાં ક્રોધના ને આવેશના કારણે તેની તલવાર એક ત્રિપાદ સાથે ભટકાણી.
એના અવાજથી તુરત કમલારાણી જાગી ગઇ...
ધીમી શકતું નથી.
પ્રત્યેક વિરાધી વસ્તુ કે વ્યક્તિ સાથે પ્રેમમય સમાધાન કરવાની સક્રિય નિપુણતા તે જ ધામિતા છે. જીવ જેમ પેાતાનુ એકલવાયા આત્માનુ મસ્તીભર્યું એકાકીપણું અનુભવે છે તેમ તેની સમગ્રતા સજીવરાશિ પ્રત્યે આ કરૂણા ધારણ કરે છે –સ્વસ વેદનનું નિરવધિ સુખ્‘મારી જેમ સૌને મળેા.' આ વેદનાનુ મોતી તેનામાં પાકે છે.
આ લેખમાળામાં પહેલા એકત્વભાવનાનુ મહત્વ સ્થાપિત કર્યુ છે. પછી મૈત્રીભાવનાનુ મહત્વ સ્થાપિત કર્યું' છે. બંને ભાવનાનું મહત્વ સમાન છે. એક રતિભર પણ ઓછુ વત્તુ નથી. એકત્વ ભાવનામાં આવેલ આત્મમૈત્રીની
વાત અને મૈત્રીભાવનામાં આવેલ વિશ્વમૈત્રીની વાત એકબીજાની વિરોધી નથી. પણ એકબીજાનુ પ્રાણતત્વ સ્થાપિત કરે છે. ખતે એક બીજા માટે અનિવાય છે.એક બીજાના સહઅસ્તિત્વમાં સાક છે.
અને પુરૂષ વેષધારિણી શ્રી સુંદરી પણ સફાળી એઠી થઈ ગઇ....ભાઇને ક્રાધથી લાલ બનેલે જોતા જ શ્રી સુંદરી ખેલી ઉઠી : ‘ કેમ ભાઇ, શું થયું છે? અત્યારે એકાએક....'
હોત તા
વંકચૂલે હાથમાંની તલવાર ફેંકી દીધી અને બહેનના અને હાથ પકડી લેતાં કહ્યું; - બહેન, આચાય ભગવતે નિયમ ન આપ્યા આજ મારા હાથે ભયંકર અન્યાય થઈ જાત... એવુ, ધન્ય છે. સંસારનું કલ્યાણ ઇચ્છતા પરમ કૃપાળુ જૈન મુનિઓને !”
કમલારાણીએ પુછ્યુ : પણ થયું શું?' વંકચૂલે પત્નીના ખભા પર હાથ મૂકીને પોતાને કયા કારણે ક્રાધ થયા તે વાત કરી.
અને હસી પડી...શ્રી સુંદરીએ હસતાં હસતાં કહ્યું : ‘ ભાઈ, આપણા ગામમાં એક નટ મંડળી આવી છે, હુ' તે ભાભી રાતે નાટક જોવા ગયાં હતાં...આખું ગામ આવ્યું હતુ.... છેક સવારે અમે ઉજાગરાના લીધે સૂઇ ગયા....
વંકચૂલે બે હાથ જોડી મનમાં આચાય ભગવતનું સ્મરણ કરી નમસ્કાર કર્યાં. (ક્રમશઃ)
