Kalyan 1962 02 Ank 12

Author(s): Somchand D Shah
Publisher: Kalyan Prakashan Mandir

Page 9

આત્માનું વીર્ય તથા ઉપયોગ
- અધ્યાપક : શ્રી ખુબચંદ કેશવલાલ, શિરેહી (રાજસ્થાન) જેનદશનમાં આત્મબળ, સામર્થ્ય કે પરાક્રમના નામથી ઓળખાતા આત્મવીય વિષે તથા આત્માના ઉપયોગ વિષે જે સૂક્ષ્મ તથા તાવિક છતાં રસપ્રદ વિચારણું છે તે જગતના કોઈ ધમદશામાં નથી કરાઈ. “જૈનદશનને કમવાદ” નામની ચાલુ લેખમાળાના અનુસંધાનમાં આત્માનાં વીય તથા આત્માના ઉપયોગ અંગેની ઉપયોગી તાત્વિક તથા રસપ્રદ વિચારણા લેખક પિતાની સરળ શૈલીમાં અહિં સર્વ કોઈ સમજી શકે તેવી રીતે
' રજૂ કરે છે.
આ સંસારમાં રહેલ અનંત પુદ્ગલ પદા- વીર્ય સંબંધ ધરાવે છે માટે તે ઉપચાર યોગ્ય છે. ચૅના પુદ્ગલપંડમાં રહેલ પરમાણુઓની જુદી જુદી પરંતુ તે ઉપયરિત અર્થ છે. વાસ્તવિક નથી. સંખ્યાના કારણે દારિક, ક્રિય, આહારકાદિ વાસ્તવિકરૂપથી તે વીર્ય એ શરીરની નહિ પરંતુ વર્ગણાઓ બનેલી હોય છે. તેમાં અમુક સંખ્યા આમાની વસ્તુ છે. વીર્ય એ શરીરને ગુણ નથી, સુધીના પરમાણુઓમાંથી કામણ વગણ બને છે.
પરંતુ શરીરનું સર્વ પ્રકારનું સંચાલન કરવાવાળા છવની સાથે ક્ષીરનીરવત્ સંબંધિત થયેલ તે
જે આત્મા શરીરમાં રહેલું હોય છે, તેનો ગુણ છે. કાર્મણવગણને જ શ્રી સર્વદેવોએ કર્મ તરીકે ઓળ
વીર્યના સત્ય સ્વરૂપથી અજ્ઞાત લેકે, શરીરની તાકાખાવેલ છે. કામણવર્ગણાની સંજ્ઞાથી ઓળખાયેલ તને-બળનેજ વીર્યસ્વરૂપમાં સમજે છે. પરંતુ તે પુલપિંડોનું અસ્તિત્વ સદાકાળને માટે લોકા- શરીરની અંદર રહેલું વીર્ય તે પુલમાંથી બનેલું કાશમાં સર્વત્ર વ્યાપ્ત હોવાથી ગમે તે કાળે ગમે તે હોવાથી તેને પૌદ્ગલિક વીર્ય કહેવાય છે.. સ્થાનેથી અનંતજ્ઞાનાદિ ગુણોવાળો આત્મા સલેશ્ય . જગતના નાનામોટા સર્વ પ્રાણીઓની મનવચન વીય રૂ૫ ગવડે તે કામવર્ગણના પુદગલપિંડોને તથા શરીરની સ્થૂલ યા સૂક્ષ્મ પ્રવૃત્તિમાં આત્માનું ગ્રહણ કરી ગ્રહણ સમયે જ કર્મ સ્વરૂપે બનાવી દે છે. વય જ કામ આપે છે. મન-વચન અને કાયા તો અહીં સલેશ્ય વિર્ય એટલે શું તે વિચારીએ, જડ હોવાથી આત્માના વીર્ય વિના કોઈપણ પ્રકા
વીય અંગે વિચાર કરવાથી વીર્યને અર્થ યોગ, રની ક્રિયા કરી શકતાં નથી. કેટલાંક પ્રાણીઓમાં ઉત્સાહ, બળ, પરાક્રમ, શક્તિ ઇત્યાદિ થાય છે. આ શારીરિકબળ ઉત્કૃષ્ટ હોવા છતાં પણ માનસિક બળ. વીર્ય બે પ્રકારનું હોય છે. (૧) લબ્ધિવીયે અને હોતું નથી. અને કેટલાંક પ્રાણીઓમાં શારીરિકબળ (૨) કરણવીર્ય.
ઓછું હોવા છતાં પણ માનસિક શૌર્ય વિશેષપણે આત્મામાં શક્તિરૂપે રહેલું વીર્ય તે લબ્ધિવીર્ય દેખવામાં આવે છે. તેનું કારણ એ છે કે શારીરિક અને વીયની પ્રવૃત્તિમાં નિમિત્તભૂત મન-વચન અને બળને આધાર આત્મિક બળના વિકાસ પર જ હોય કાયારૂપ સાધન તે કરણવીય છે.
છે. કેટલાકે દુબળા પ્રાણી જે નિર્બળ દેખાય છે તે કરણવીર્યમાં આત્મિકવયના વાહનરૂપથી વીર્ય. કયારેક ક્યારેક અસાધ્ય પુરુષાર્થ કરી નાખે છે. . શબ્દને ઉપચાર છે. આત્મજ્ઞાનરહિત જીવને વયતથા મોટા શરીરવાળા લોકો એક સાધારણ કાર્યમાં ગુણની પ્રાથમિક સમજ કરણવીય દ્વારા જ આપી પણ અસફળ થાય છે, એ આમિકબળના આધારને શકાય છે. કારણ કે લબ્ધિવીર્ય પ્રગટ હવામાં કરણ- પ્રત્યક્ષ પુરાવો છે. શારીરિકબળની પ્રચુરતાવાળા
- s
ધ્યાતિ અને સંસ્કારનું ટેંશાવાઇઝ ;