________________
૧ર૯ : મંત્ર પ્રભાવ
.
*
કરવાને હતે..
આ યુવરાજનાં મુખ્ય , સાથીઓ પાંચ હતા અને છેશનિવારની મધરાતે નગરશેઠના ભવન પર ધાડ યુવરાજને ખૂબ જ ખુશ રાખતા હતા. કારણ કે તેઓ * પાડવાની હતી એટલે તે કાર્ય અથે વંકચૂલ તરત સમજતા , હતા કે ગમે ત્યારે પણ યુવરાજ આ . ભવન બહાર નીકળી ગયા હતાં.
| રાજ્ય વિધાતા બનવાને જ છે અને એ સમયે - જ્યારથી મહારાજાએ રાજકોષનાં દ્વાર બંધ કરેલાં આપણી જાહેરજલાલી લોકોને ઇષમાં ધકેલે એવી
અને પુષ્પચૂલમાંથી વંકચૂલ નામ પાડેલું ત્યારથી બનવાની છે. તે કંઇક નિર્ભય, વક્ર અને ચંચળ બની ગયું હતું. યુવરાજ પિતાના અશ્વ સાથે સાથીના જ તે બહાર જતો ત્યારે પોતાના એક પ્રિય. અંગરક્ષ છતાં મોટા દેખાતા મકાનમાં પહો.......અને યુવન" કને અને અન્યને જ સાથે લઈ જતો હતો. માર્ગમાં રાજના મિત્રે ખૂબ જ વહાલભર્યું સ્વાગત કર્યું. તેને કોઈ રોકટોક કરતું નહિં. કોઇવાર મહામંત્રીને
જ્યાં માનવી વસી ન શકે અથવા ઘડીક આરામ ભેટ થઈ જતો ત્યારે કેટલોક ઉપદેશ સાંભળવો પડતે
પણ ન લઈ શકે એવા એક અંધારીયા ખંડમાં બંને
પણ અને આ ઉપદેશ તેને કદી ગમત નહિં. ઘડીભર દાખલ થયા. ઉપદેશ વાક્ય સાંભળી, મીઠો ઉત્તર આપી તે વિદાય યુવરાજે પોતાના નિરિક્ષણની વાત રજુ કરીઃ થઈ જતું.
શ્યામ, આજ મેં ફરીવાર તપાસ કરી છે. રાતના આજ પણ મુખવાસ લઈને તરત તે પિતાના સમયે એ ગલીમાં ભાગ્યે જ કોઈ માણસ આવતું અશ્વ સાથે અને અંગરક્ષક સાથે ભવન બહાર ચાલ્યો હોય છે અને નગરશેઠના ધન ભંડારવાળે ઓરડો ગયો હતો.
જમીનથી પાંચ ગજ ઉો હોય એવું મારું ચકકર - સહુથી પ્રથમ તે ફરીવાર નગરશેઠની હવેલીની અનમાને છે. આ પાછળના ભાગનું ઉડતું નિરિક્ષણ કરતો ગયા વચ્ચે જ સામે કહ્યું તો તે બાકોરું પાડવું માગમાં લેકો મળતા, નમસ્કાર કરતા અને વિદાય ભારે આકરૂં થઈ પડશે. થતા. વંકચૂલ પણ સહુને નમસ્કારને જવાબ વાળતો. હા જરા મુશ્કેલી પડશે...એ માટે આપણે
નગરશેઠની હવેલીને પાછળનો ભાગ એક સાંકડી ઉંચા ઉભા રહી શકીએ એવું એકાદ સાધન રાખવું ગલીમાં પડતા હતા. આ ગલીમાં બીજા ચાર છ મકાનો પડશે. એ કાર્ય આકરૂં નહિં થઈ પડે? હતાં અને લોકોને અવરજવર ધણો અલ્પ રહેતો. તે પછી અમે તે તૈયાર જ છીએ. આપ દિવસના ભાગમાં પણ લોકોને અવરજવર બહુ રહેતે આજ્ઞા કરશે તે રીતે...' નહિં..કઈ કોઈવાર ગલીનાં બાળકે રમતાં હેય વચ્ચે જ યુવરાજે કહ્યું: “આજ રાતે તારે એક અથવા કોઈ એકલદોકલ માણસ જાતે આવતા હોય. કામ કરવાનું છે.' ' યુવરાજ એ રસ્તેથી નીકળ્યો...તેણે ઝીણી નજરે ફરમાવે.”
ળ-તેર પો ભાગ બરાબર છે. તું નગરશેઠના મકાનના પછવાડા વાળી ગલીમાં મનથી કંઈક માપ પણ કર્યું. ત્યાર પછી તે એજ આજ રાતે એક વાતની ખાત્રી કરી લેજે. રાજને ગલીમાંથી આગળ નીકળી ગય...આગળ જતાં આ ચેકિધાર રાતે કયા સમયે એ તરફ નીકળે છે તે ગલી એક મોટા રસ્તાને મળતી હતી, મોટા રસ્તા પર જાણી લેવું જરૂરી છે. મારું અનુમાન એવું છે કે તે ‘આવતાં જ તેની નજરે જનતાને અવરજવર ચઢો મેટે ભાગે રાત્રિના બીજા પ્રહરે જ નીકળે છે. આ અને લોકો પણ યુવરાજને આ રીતે મધ્યાન્હ સમયે “જે એમ હશે તો આપણું કાર્ય નિવિને એકલા નીકળેલા જોઈ આશ્ચર્ય સહિત નમસ્કાર કરવા આ પતી જશે.’ આામે કહ્યું. માંડ્યા. નમસ્કાર કરનારાઓ સામે મધુર હાસ્ય વડે “વિધ તે નડવાનું જ નથી. કદાચ ચોકીદાર મસ્તક નમાવી નમાવીને યુવરાજ આગળ વધ્યો અને આપણે ત્યાં હોઈએ તે ગાળામાં નીકળે તે આપણે પોતાના સાથીના મકાન તરફ વળી ગયે. તેને બંધનગ્રસ્ત બનાવી શકીશું. છતાં ચકાસ
