________________
: ૬૫૮: દ્રવ્યાનુગની મહત્તા : જ્ઞાનની મુખ્યતા માટે નીચેની એક વિચારણુ શક્તિ નથી, ત્યાં જ્ઞાની પોંચી જાય છે. પણુ લક્ષ્યમાં લેવા જેવી છે. શ્રી આવશ્યક
બ્લેક આ પ્રમાણે છે. સૂત્રમાં કહ્યું છે કે
बलिपलितकायेऽपि, कर्तव्यः श्रुतसङ्गहः 'दसणपक्खो सावय, चरित्तमठे य मंदघम्मे य॥ न तत्र धनिनो यान्ति, यत्र यान्ति बहुश्रुतः ॥ दसणचरित्तपक्खो, समणे परलेोगकंखिम्मि ॥१॥
- જ્ઞાનનું મહત્વ સમજાવતી એક નીતિકથા | શ્રાવકમાં ચારિત્ર નથી, છતાં તે મંદ ધસી
સમજવા જેવી છે. છે. ધીરે ધીરે ધર્મમાં આગળ વધનારે છે. તેનું કારણ તે દર્શનને પક્ષપાતી છે. જ્ઞાનને
એક નગરમાં બે મિત્ર હતા. તેમાં એક ઉપાસક છે પરલોકના સાધક મુનિમાં તે ચારિત્ર
કરોડે સેના મહેરને માલિક-ધનવાન હતું
અને બીજે જ્ઞાની ધીમાન હતું. બન્નેની નગરમાં અને જ્ઞાન અને મુખ્ય જ છે.
પ્રતિષ્ઠા સારી હતી. રાજા પણ તેમનું માન આમ આવશ્યકમાં શ્રાવકને જ્ઞાન પ્રધાન વર્ણવીને ધમી જણવ્યું છે. આવશ્યક સૂત્રમાં
જાળવતા હતા. એક વખત બન્નેમાં વાદ થયે.
એક કહે ધનથી ધાર્યું બધું થઈ શકે છે, પ્રવચન દ્વારમાં આ પ્રરૂપણ છે.
બીજે કહે કે કેટલાક કાર્યો ધનથી નથી થતાં * જ્ઞાન એ જ પરમ મેક્ષ છે. “જ્ઞાનમેવ ઘરે એ તે બદ્ધિથી જ થાય છે. આ વાદ લાંબો માક્ષઃ' એ વચન પણ જ્ઞાનની પ્રધાનતા વ્યક્ત ચાલ્યું. રાજાને પણ તેમાં રસ પડે. રાજાએ
વિચાર્યું કે આ બન્નેને આ વાદ વિખવાદમાં આમ જ્ઞાન પૂર્વક આચરણને અનુસરનાર ન પરિણમે માટે કાંઈક કરવું જોઈએ. રાજા આત્મા આ લોકમાં સુખ-સંપત્તિ-બહુમાનને પણ સમજ હતું. તેણે બનેને બેલાવીને કહ્યું સુખયશને પામે છે, સર્વ સ્થળે પૂજાય છે. કે-જાવ હું તમને એક સ્થળે એકલું છું ત્યાં
નીતિશાસ્ત્રમાં પણ કહ્યું છે કે વિશ્વમાં તમે તમારી શક્તિથી કાર્ય કરજો. જેની શક્તિથી વિદ્વત્તા અને રાજાની સત્તા એ બંને સરખા કાર્ય થશે તે શક્તિ મહાન મનાશે. ને તમારા નથી, કારણ કે સત્તાધીશ રાજા પિતાના દેશમાં વાદને અંત આવશે. બન્ને કબૂલ થયાં. જ પૂજાય છે અને વિદ્વાન તે સર્વત્ર-દેશ ને રાજાએ એ બન્નેને એક રુક્કો લખી આપીને પરદેશ એમ બધે પૂજાય છે.
પિતાના તાબાના એક રાજાને ત્યાં મેકલ્યા.
તેઓ ત્યાં ગયા ને રાજાને રૂક્કો આપે. રાજાએ બ્લેક આ પ્રમાણે છે.
તે વાંચે અને તે બંનેને કેદખાનામાં પૂરીવિક્વં ૨ નૃત્યં ૨, નૈવ તુલ્ય જીવન | દીધા. અને કહ્યું કે–અમુક દિવસે તમને થશે પૂરા સગા, વિદ્વાન સર્વત્ર પૂર | શૂળીએ ચડાવવાના છે. બન્ને કેદખાનામાં રહ્યા.
કાયામાં વળી- કરચેલી પડી જાય અને બુદ્ધિવતે ધનવંતને કહ્યું કે હવે તમે તમારી કેશમાં પળી–સફેદ વર્ણ આવે તે પણ અર્થાત્ શક્તિ અજમાવે અને આમાંથી છૂટકારો થાય વૃધ્યાવસ્થા આવે તે પણ જ્ઞાન મેળવવા માટે એવું કરે. ધનવંતે રાજાને કહ્યું કે અમને ઉદ્યમ કરે, કારણ કે જ્યાં ધનવાન પહોંચી છૂટા કરે તે તમને લાખ સેનામો આપું.
