________________
ઃ કલ્યાણઃ ડીસેમ્બર ૧૯૫૮ ૬૮૭ આમ આ તીર્થના પ્રાચીન ઈતિહાસમાં ગર્ભદ્વારમાં આવેલી ભગવાન અજિતનાથની ડેકીયું કરી અમે મંદિરમાં પ્રવેશ્યા. એટલે તેને મૂર્તિ ઘણી જ વિશાળ અને ભવ્ય છે. પદ્માસન પ્રાચીન ઈતિહાસ રહસ્યમય અને લાંબે છે તેટલીજ વાળીને બેઠેલી આ મૂર્તિના શિરને અડકવા તેની શિલ્પકળા પ્રાચીન અને ભવ્ય છે. ભગવાન માટે સાત પગથીયાવાળી સીડીની જરૂર પડે અછતનાથનું આખું દેવાલય એક વિશાળ તેટલી તે ઉંચી છે, આખી મૂર્તિ આરસમાંથી પત્થર જડેલા ચેકમાં આવેલું છે. -
બનાવરાવવામાં આવી છે. આ સિવાય ખંડે, ચેકની બરાબર મધ્યમાં ૧૪૨ ફૂટ ઉંચું, કેડીઓ, પ્રવેશદ્વાર અને મંડપની રચનામાં ૧૫૦ ફીટ લાંબુ, અને ૧૦૦ ફૂટ પહોળું દેવા- શિલ્પીએ પિતાની દરેક કળા તન તેડીને લય આવેલ છે. આખું દેવાલય અષ્ટકણ આકારે વાપરી કાઢી છે, ગમે ત્યાં જુવે, દરેક પ્રકારના બનાવરાવવામાં આવેલું છે. તેને મુખ્ય ઘુમટ શિલ્પમાં વિવિધતા અને નવીનતાના દર્શન આઠ અષ્ટકેણ સ્થભે ઉપર બાંધવામાં આવેલે ડગલે ને પગલે થયા વગર રહેતાં નથી. છે. ઘુમટની સુરક્ષિતતા રાખવા માટે બીજા ૧૬
આખા મંદિરની રચના પત્થરમાંથી કરસ્થંભે ઘણી જ કળાપૂર્વક ઉભા કરવામાં આવ્યા
વામાં આવી છે. છતાં જ્યાં જ્યાં લાકડું વાપર્યું છે. મુખ્ય ઘુમ્મટને ટેકો આપતા અષ્ટ
છે. ત્યાં ત્યાં ખેરનું લાકડું જ વાપરવામાં આવ્યું કેણ સ્થભે ઘણી જ કળાપૂર્વક ગોઠવવામાં
છે. આવા પ્રકારનું સફેદ ખેરનું લાકડું વર્ષો આવ્યા છે. આ અબ્દકેરું સ્થને ઘેરા ૮
સુધી સડતું નથી તેમ જ તેને ઉધાઈ પણ ફૂટને છે, અને તેની ઉંચાઈ ૧૫ ફૂટની છે.
લાગતી નથી. આવું લાકડું મેળવવું પણ આવા ભવ્ય સ્થંભની રચના ખરેખર ખુબ જ
મુશ્કેલ અને મેંદું હોય છે. લંડનમાં આવેલા આકર્ષક છે. આ ઉપરાંત આખા દેવાલયમાં
કાઈટના દેવળમાં, સિધ્ધપુરના રૂદ્રમાળમાં અને અંદર અને બહારના થઈ લગભગ ૨૦૦ થં
કેટલાક જેન દેવાલયમાં આ લાકડાને ઉપગ ભેની બેઠવણી કરવામાં આવી છે. દરેક સ્થભે
કરવામાં આવ્યું છે. ઉપર કેઈ ને કઈ પ્રકારની કળા પાથરવામાં આવી છે. આટલા બધા સ્થભેની મદદથી | ગમે તે રીતે જોઈએ તે પણ આખા મંદિબાંધવામાં આવેલું આ દેવાલય પાછું ફકત ૨ની સ્થાપત્યકળા ઘણી જ સુંદર છે. શિલ્પસ્થભથી જ ભરપુર દેખાતું નથી, છતાં ભવ્ય કારે જે કળા અને કારીગરી પત્થર ઉપર ઉતારી અને આકર્ષક તે લાગ્યા વગર રહેતું નથી. છે, તે ખરેખર અદ્ભુત છે. પત્થર ઉપર ઉતાચેકના ઘુમટને દેખાવ પણ ઘણું જ સુંદર છે. રેલું સાદું છતાં સુંદર આલેખન કળાની મહત્તા તેની છત ઉપર કરવામાં આવેલું આલેખન અનેક રીતે વધારી દે છે. અને તેને કારણે જ ખરેખર સુંદર છે.
મંદિરની શોભા ચિરંજીવી બની જાય છે. આખા દેવાલયને ત્રણ માળ અથવા મંદિરની આસપાસની દિવાલ ઉપર કતરેલા શ્રેણીમાં વહેંચી નાખવામાં આવ્યું છે. જો કે ભારતીય કળાના સ્મરણચિહને, નૃત્યના બીજી અને ત્રીજી શ્રેણીની ચના પ્રકાશના પ્રકાર અને ભાવ ખરેખર અદ્ભુત છે. ભારસાધન વગર જોઈ શકાય તેમ નથી, દેવાલયના તીય કળાના સંસ્કાર નૃત્યની નકશી અહિંયા
પત્થરે પત્થર ઉપર કેતરાઈ ગઈ છે. આપણી
