________________
: રપ૦ : જૈન દર્શનને કર્મવાદ: રહી શકે છે એ વસ્તુ અતિ સ્પષ્ટપણે સમજાવતાં જુદે અવગાહ રોકીને રહેલા હેય એમ નથી. પરંતુ શાસ્ત્રકારો કહે છે કે- એક પરમાણુમાં બીજે પર- સર્વે જીવો એક જ શરીરમાં સરખી અવગાહનાએ ભાણું, તેમાં ત્રીજો પરમાણુ, તેમાં જ ચોથ, પાંચમે, પરસ્પર પ્રવેશ કરીને રહેલા હોય છે દેદીપ્યમાન એક સંખ્યાત, યાવત, અનંત પરમાણુઓ તે એક વિવ- એક દીપકના પ્રકાશ વડે જેમ ઓરડાને મધ્ય ભાગ ક્ષિત પરમાણમાં પ્રવેશ કરી શકે છે. અને તેથી જ પૂરાય છે તેમ તેમ ઓરડામાં બીજા સેંકડે દીપકને અનન્ત પ્રદેશ સ્કંધોની પણ એક આકાશ પ્રદેશ પ્રમશ પણ સમાઈ જાય છે. તે દ્રષ્ટાન્તથી એક શરીરમાં જેટલી અવગાહના સિદ્ધ થઈ શકે છે. શ્રી લોકપ્રકાશ અનન્ત જીવોની પરસ્પર પ્રવેશ કરીને રહેવાની હકીકત તથા શ્રી ભગવતી સૂત્રના ૧૩ મા શતકના ચોથા અતિ સરલપણે સમજી શકાય છે. આવું અનંત છો, ઉદેશાની વૃત્તિમાં સ્પષ્ટ જણાવે છે કે-ઔષધિના ' વચ્ચે તૈયાર થયેલું એક શરીર તે સાધારણ (સહિયારૂ), સામર્થ્યથી એક કષ (તાલા). પારામાં ૧૦૦ કષ (તલા) શરીર કહેવાય છે. અને તે અનંતા જીવોના સાધારણ સોનું પ્રવેશ કરે છે છતાં તે એક કર્થ પારો વજનમાં નામકર્મના ઉદયે આવા સાધારણ (સહિયારા) શરીરની વધતો નથી. વળી ઔષધિના સામર્થથી ૧૦૦ કર્ષ પ્રાપ્તિ તે અનંતા જીવો વચ્ચે થાય છે. આ સાધારણ સોનું અને એક કર્ણ પાર બને જુદાં પણ પડી શકે શરીરધારી જીવોને નિગોદ, અનંતકાય કે સાધારણ છે. આ પ્રમાણે રૂપી પદાર્થો પણ એક બીજામાં પ્રવેશ વનસ્પતિકાય કહેવાય છે. કરીને રહી શકે છે તો નિગોદ અથવા બટાકા વગેરે
માત્ર એકજ શરીરની રચનામાં અનંતા જોની, કંદમૂળમાં અરૂપી એવા અનંતા જે પોતપોતાની
પુદ્ગલ વિપાકી કર્મ પ્રકૃતિએ કામ કરતી હાઈ કહેવું જુદી અવગાહના નહિ રોકતાં એકજ અવગાહમાં
પડશે કે અનંતકાયનું શરીર એ અનંતા ભાગીદારની, સર્વે પરસ્પર એકબીજામાં સંક્રમીને (પ્રવેશ કરીને) રહી
એક પેઢી જેવું છે, દુનિયાની બીજી ભાગીદારી કરતાં શકે તેમાં કંઈ આશ્ચર્ય નથી. કારણ કે દ્રવ્યોના પરિ.
આ ભાગીદારી અતિ આશ્ચર્યકારી છે. જે શરીરમાં ણામ–સ્વભાવ વિચિત્ર હોય છે.
એક ભાગીદાર રહેતો હોય તે જ શરીરમાં બીજા - હવે પુદ્ગલમાં પુલને અવગાહ તો સંક્રાન્ત
ભાગીદારોએ પણ રહેવું જોઈએ. શ્વાસ પણ બધાએ અને અસંક્રાંત એમ બન્ને પ્રકારને હાય સાથે જ લેવો, આહાર પણ બધાએ સાથે લેવા, છે, પરંતુ પુલમાં આત્માન અર્થાત
એકલાથી ન શ્વાસ લેવાય કે ન આહાર લેવાય. શરીરમાં આત્માને અને એક જીવમાં બીજા
િઆહાર, શરીર, ઇન્દ્રિયો, શ્વાસોચ્છવાસ આ સઘળામાં જીનો અવગાહ તે સંક્રાન્ત જ હોય છે. અને તેથી
અનંત જીવોની ભાગીદારી. એવી ભાગીદારી અનંતા જ શરીરમાં રહેલો આત્મા કયાંય ભિન્ન દેખાતું નથી.
જી વચ્ચે એક શરીર બનાવી અને તકાયમાં આત્મા નિગોદ-શરીરમાં એક જીવ સંક્રાન્ત અવગાહે સ્વીકારે છે. એવી ભાગીદારી પાંચ પચીસ વર્ષની નહિ એટલે પરસ્પર તાદામ્યપણે રહેલો હોય છે. તેમ બીજો પરંતુ અનંતકાળની રહે છે. એ ભાગીદારીમાંથી થતો જીવ પણ તેમાં સંક્રમીને રહેલો હોય છે. તેવી રીતે છુટકારો પુરૂષાર્થથી કે બળથી નહિ થતાં ભવિતવ્યત્રીજે જવ, તેવી જ રીમે ચોથો જવ એમ યાવત તાના યોગે જ થાય છે આવું ભાગીદારીનું સ્થાન તે સંખ્યાત જીવ, અસંખ્યાત જીવ અને અનન્ત છ ફક્ત સર્વજ્ઞ ભગવંતે એ જ પિતાના કેવલજ્ઞાનથી જોઈ પણ પરસ્પર એકબીજામાં પ્રવેશ કરી સંકમીને રહે છે. જગતના પ્રાણિઓને તેવી ભયંકર ભાગીદારીમાંથી જેથી એક શરીરમાં જુદે જુદે સ્થાને અથવા જુદા બચી જવા દર્શાવ્યું છે.
