________________
કલ્યાણ'ની ચાલુ ઐતિહાસિક વાત..
દલામાં
લેખક વૈદરાજ શ્રી.મોહનલાલ ચુનીલાલ ધામી
વહી ગયેલી વાર્તા દેવશાલ નગરીના રાજા વિજયસેનની સુશીલ પુત્રી લાવતી, કલાઓના વિજ્ઞા નની સાથે ધર્માચરણમાં કુશળ છે. પેાતાની ધર્માદઢતાથી પ્રખર તાંત્રિક તામ્રચૂડને પરાજિત કરે છે, ચેાવનવયને પ્રાપ્ત થયેલ રાજકુમારીના લગ્ન માટે મહારાજા અનેક પ્રકારની ચિંતામાં છે, અનેક રાજકુમારા રાજાએ, ઇત્યાદિના ચિત્રપટા મગાવીને લાવતીને દર્શાવવામાં આવે છે, કલાવતીને ચિત્રપટા પસદ પડતા નથી, તે પેાતે જ પિતાજી સમક્ષ નિવેદન કરે છે કે, મારા ચાર પ્રશ્નોનો પ્રત્યુત્તર યાગ્ય રીતે યથાર્થ આપશે, તેને હું સ્વામી તરીકે સ્વીકારીશ,’ રાજા વિજયસેન આથી પ્રસન્ન થાય છે. અને તે માટે ત્રિચારવિનિમય કરે છે. હવે વાંચા આગળ— ઉત્તમ અને સત્ત્વવાળી જમીન પસંદ કરીને ત્યાં એક નગરી વસાવવાને નિય કર્યાં હતા.
પ્રકરણ ૬. સાનાની એડીઃ
પૂર્વભારતમાં કેટલાક પ્રદેશેા હતા, એમાં એક પ્રદેશનું નામ મગલા પ્રદેશ હતું. મગલા પ્રદેશની રાજધાનીનું નામ શંખપુર હતું. શ ંખપુરની જનતા સાંસ્કૃતિક, આર્થિક અને આધ્યાત્મિક સંપત્તિ વડે સુખી હતી.
શંખપુર નગરીનું નિર્માણુ હજી બે દસકા પહેલાં જ થયું હતું. શ ંખપુરના નિર્માણુની કલ્પના મંગલા પ્રદેશના મહારાજા શત્રુક્રમને કરી હતી.
શ ંખપુરના નિર્માણુ પાછળ પિતૃહૃદયની ભાવનાને એક નાના છતાં મમતાભર્યાં ઈતિહાસ પડયા હતા.
મહારાજા શત્રુશ્મનની ય પચાસ વર્ષોંની થઈ ત્યારે તેને એક પુત્રરત્ન પ્રાપ્ત થયેલું અને જે દિવસે માતાને ગર્ભ રહ્યો હતેા તે દિવસે ઉત્તરરાત્રિએ માતાને પંચજન્ય શ ંખનું સ્વપ્ન આવ્યું હતું. આ સ્વપ્ન પરથી રાજ્યના મુખ્ય જ્વેાતિષિએ ભાવિ ભાખ્યું હતું. કે–મહારાણીને ઉત્તમ ગુણેાવાળા પુત્ર ઉત્પન્ન થશે.
એમજ બન્યું.
રાજાએ મહારાણીને આવેલા સ્વપ્નને જાળવી રાખવા અથૅ પુત્રનું નામ શખસેન પાડયું. અને પ્રોઢાવસ્થામાં પુત્ર પ્રાપ્ત થયેા હેાવાથી ખૂબ જ દાનાદિ કર્મ વડે ઉત્સવ પણ કર્યા હતા.
એટલું જ નહિ પરંતુ ગંગા નદિના કિનારા પાસે
નગરીના નિર્માણુકા માં દસ વર્ષ ચાલ્યા ગયાં હતાં. રાજા શત્રુમને પોતાના ધનભંડારમાંથી કરાડે સેનૈયા એની પાછળ ખર્ચ્યા હતા. ઉત્તમ પ્રકારના ઉપવન, ભવન, માર્યાં, વ્યાપારના મથકા, મદિરા, પાન્યશાળાઓ, બારા, વિવિધ પ્રકારના અભ્યાસ દિશ, અખાડાઓ વગેરે અનેક પ્રકારની સગવડતા કરી હતી, એટલું જ નહિં પણ ત્યાં વસવાટ કરવા ઇચ્છતી જનતાને આર્થિક સહાય પણ આપી હતી.
એના રાજ્યમાં માત્ર શ્રીમંત પર જ સામાન્ય કરમેાજ હતા. પરંતુ શેખપુરમાં વસનારાઓ માટે એ કરમાંથી યે મુક્તિ આપી હતી.
આવી વિશાળ સગવડતાઓના કારણે શંખપુર નગરી દરેક પ્રકારે સમૃદ્ બની શકી હતી, રાજાએ પણુ પાતાની જુની રાજધાની છેાડીને આ અઘતન નગરીને જ રાજધાની તરીકે જાહેર કરી હતી.
નગરીમાં અનેક પ્રકારના ઉદ્યોગો ઉભા થયા હતા. ખાસ કરીને કૌશેય વચ્ચેા બનાવવાના ઉદ્યોગ ભારે વિકાસ પામ્યા હતા અને સંગીતકલા, નૃત્યકલા, તથા નાટ્ય કલાનાં કેન્દ્રો પણ ખૂબ જ ખ્યાતિ પ્રાપ્ત કરી શકયાં હતાં.
શંખપુર નગરીના નિર્માણુ પછી તે માત્ર ત્રણ જ વર્ષમાં પૂર્વ ભારતના વ્યાપાર અને કલાના કેન્દ્રરૂપ અની ગઈ રહી.
ગંગાના કાંઠે નગરીનું નિર્માણ થયેલું હોવાથી
