________________
રામ વન વા સ....... પ્રવેશ ૪ થા:
( રામચંદ્રજીને બદલે ભરતના શિરે અયેાધ્યાને રાજમુકુટ મૂકવાના છે, એ સમાચાર રાજધાનીમાં વ્હેતા થઇ ગયા, એના અનેક પ્રકારના વિધ-વિધ... આધાત-પ્રત્યાધાતો પડવા લાગ્યા. રાજકુમાર લક્ષ્મણુને જ્યારે આ ખબર મળી એટલે રામચંદ્રજી પરના અપાર સ્નેહના કારણે તેમને ખૂબ આધાત લાગ્યા, એ ઉતાવળા ની સીધા રામના આવાસમાં આવ્યા.)
પૂ. પંન્યાસજી મ. શ્રી કનકવિજયજી ગણિવર.
જેવા રામના સેવકે રામની શોભા, પિતાજીની પ્રતિષ્ઠા, તથા આપણા પૂર્વજોની ઉજ્વળ કીતિ આ બધાયને સ્હેજ પણ ડાધ ન લાગે તેને વિચાર કરીને ખેલવુ જોઇએ. માતા કૈકેયી, એ તે આપણા પૂજ્ય માતાજીનાં સ્થાને છે, એમણે જે કાંઇ કર્યું છે, તે બરાબર છે, એ વિષે તારે એક શબ્દ પણ ખેલવા ન જોઇએ, અને અયેાધ્યાના પ્રજાજનની જે તું વાત કરે છે, તે માટે તું નિઃશ ંક રહેજે! રામના ગૌરવની ખાતર રામ જે કાંઇ કહે તેને સ્નેહપૂર્વક સ્વીકારી લેવા અયેાધ્યાના શાણા પ્રજાજનેા સદા તૈયાર છે, એની મને પૂર્ણ શ્રદ્ધા છે. માટે ભાઈ! ધીરા થા, શાંત અન ! અને તારા વિડલબંધુની ખાતર આ બધું સ્વ હોય,સ્થતાપૂર્વક મૂંગા બની જોયા કર !
લક્ષ્મણ –( કાંઇક આવેશ શમતાં )–વડિલબ ! પૂજ્ય રામ! આપ ખરેખર કોઈ અલૌકિક પુરૂષ છે, સંસારના ઝ ંઝાવાતા આપના મેરૂ જેવા આત્મબલને સ્પર્શી શકતા નથી, તે મેં આજે નજરે જોયું, આપનું વ્યક્તિત્ત્વ સાચે જ અદ્ભુત છે, આપના ત્યાગ, આપનું આત્મબલિદાન, આપને સતિભાવ કાઇ અપૂર્વ છે, શિરછત્ર પિતાજીનાં વચનના બહુમાન ખાતર આપ જે રીતે આપનું સર્વસ્વ ત્યજી દેવા બેઠા છે, એ મારાથી કઇ રીતે જોયું. જાય ? ભલે પિતાજીએ વચન આપ્યું, એટલે પિતાજી ઋણમુક્ત બન્યા, પણ આપનાં સ્થાને અયેાધ્યાની રાજ્યગાદી પર અન્ય કાઈ આવે એ હુ' સહન નહિ કરી શકું.
(આ બાજુ મેાસાળથી ભરત પાછા આવ્યા છે, અયેાધ્યાના રાજકુલમાં જે કાંઇ હમણાં બની ગયું છે, તે વાતાવરણથી પરિચીત બને છે, આ બધા અનર્થાનું કારણ પેાતાની માતા છે, એ જાણીને તેઓ માતા કૈકેયીની પાસે આવે છે. )
ભરત:–( કાંઇક વ્યથિત સ્વરે ) મા ! તે આ શુ કર્યું ? પિતાજી જ્યારે સસાર સમસ્તને ત્યજીને નીકળી રહ્યા છે, ત્યારે એમની પાસે તને આવુ માંગવાનું કેમ સૂજ્યું ? તારા પુત્ર હું જ્યારે શિરછત્ર પિત્તાજીના પગલે દીક્ષા અંગીકાર કરવા તૈયાર થયો છું, ત્યાં મારા વિલ બંધુ રામચંદ્રજી, લક્ષ્ણુજી આ અધાયને મૂકીને શું હું અયોધ્યાની ગાદી પર બેસી જઇશ ? તારા દીકરાને તે આવા સ્વાર્થી અને એકલ
લક્ષ્મણ:-બધુ ! આ હું શું સાંભળું છું ? રહી-રહીને માતા કૈકેયીને આ શું સૂઝયું? એ દિ બનવાનું નથી, જ્યાં સુધી રામના સેવક તેને ન્હાતા ભાઇ લક્ષ્મણ અહિ ખેડે છે, ત્યાંસુધી રામના બદલે અન્ય કાઇ પણ સ્પાયે ભરત હોય કે કોઇપણ
અયેાધ્યાના રાજિસ ંહાસન પર નહિ જ આવી શકે,
રામચંદ્ર:-ભાઇ લક્ષ્મણુ ! આમ અકળાઇ જવાનું ન હોય, પૂજ્ય પિતાજીના વચનની ખાતર આ રામ જ્યારે માથુ આપવા તૈયાર છે, તે પછી આ શુ વિસાતમાં છે, પિતાજી જ્યારે આત્મકલ્યાણના પવિત્ર પથે મહાપ્રસ્થાન આદરી રહ્યા છે, ત્યાં એએ!શ્રનાં પરમ હિતકરમાÖમાં સ્હેજ પણ વિક્ષેપ પડે એવું તારાથી ન થઇ જાય, તે ધ્યાનમાં રાખજે ! લક્ષ્મણ –ભાઇ ! તમને આ બધાં સ્ત્રીચરિત્રની ખબર નથી, માટેજ આમ શાંત બનીને તમે બધુ સહી લે છે, પણ મારાથી આ અન્યાય કઇ રીતે સહન નહિ થાય, મારે આત્મા અંદરથી અકળાઇ ઉઠયા છે, કાઇ પણ ભાગે કૈકેયીનું ધાર્યું હું નહિ જ થવા દઉં. આખી અયેાધ્યાનગરી અને નગરીના શાણા પ્રજાજને આજે ખળભળી ઉઠ્યા છે, આજે અયેાધ્યાના રાજકુલમાં અન્યાય થઇ રહ્યો છે, એક સ્ત્રીના અવિચારી પગલાથી ચેમેર અશાંતિને દાવાનળ ભડકે બળી રહ્યો છે.
રામચંદ્ર:-ભાઇ લક્ષ્મણુ ! આ બધુ' તું કાની આગળ ખેલે છે ? તને શું એ ખબર નથી કે, તારો વડિલ ભાઈ રામ, પિતાજી કે માતાજીની આજ્ઞાના પાલનને માટે પેાતાનું સર્વસ્વ ક્ના કરવા એક જ પલમાં તૈયાર રહે છે, પૂજ્ય પિતાજીનું વચન એળે ન જાય એની ખાતર આ રામ અયોધ્યાના સિંહાસનને આજે સ્વેચ્છાયે ત્યજી દેવા તૈયાર થયા છે, તારા
