________________
પચરંગી મુરબ્બ
૧
એક શહેરમાં એક મહાત્મા પાચો સભા જોઈએ એવી નહી એટલે અણુસમજી ઉપદેશ આપતાં મહાત્માએ કહ્યું કે, ભાઈ ! એક વખત એવા આબ્યા કે, જગલમાં સીતાજીનું હરણ થયું;
આ વાક્ય સાંભળતાંજ ભાઈ, બહેને ઉભા થયા. મહાત્મા પૂછે છે કે, “ કેમ ઉભા થયા ?” ત્યારે લેાકા કહે છે કે, “ મહારાજ તે ઘણાએ આવ્યા પણ આપ નવાઈના આવ્યા વળી માણસ ફીટી પશુ થાય ? માટે ઉભા થયા અને તેમાં વળી સીતાજી હરણ થાય એટલે શું? ”
મહાત્મા સમજી ગયા કે, આતા સમજણ ફેર થાય છે. સીતાજી હરણ થયા તે નહીં પણ સીતાજીને ઉપાડી ગયા સમજ્યાને ? લેાકેા ભેાળા એટલે પુનઃ કહે છે કે, એમ કેાનેકે સીતાજીને ઉપાડી ગયા. ” સભા તેવુ આલવું
૨
એક ગામમાં એક પાંડિતજી પધાર્યા. ગામમાં ઢંઢેરો પીટાન્યે। અને કહ્યું કે, “હુ સ્ત્રીના નવ લાખ ચરિત્રો જાણું છું અને સ્ત્રીની સામે આંખ પણ કરતા નથી. ” રાજાએ પડિતજીને સભામાં ખેલાવ્યેા અને હ્યું કે, “ મને સ્ત્રીના ચરિત્રો સંભળાવા ! »
૫ડિતજી હમેશાં ચરિત્રો કહે છે અને રાજા એક પછી એક સ્ત્રી તજે છે; છેવટે સારસા નવાણું રાણીએ તજી. આ વાતની પ્રાણીને અખર પડવાથી દાસીને કહે છે કે, બેલાવ ! એ પંડિતજીને! પણ પડિતજી આવેજ શાના? હુ તા સ્ત્રીના સામે આંખ પણ કરતા નથી. (૫ડિતજીના જવામ સાંભળી ) પટ્ટરાણી વિચારે
શ્રી ચંદ્રોદય [ વિહારમાંથી ]
4
છે કે, દાસી શુ` કરવું ? “ ખાઇ સાહેબ ! આતે મહાન પડિત છે, સમજયાને ? કાલે તમારી વારા પણ આવશે. ’’
એમ ? લે, આ [૨૦૦ મસાહ મહેાર અને પંડિતજીને મળી કેજે કે, “ મારીમાઈ આપને જ્યારે ફુરસદ મલે ત્યારે ખેલાવે છે.” પડિતજીને ફુરસદજ નથી, અને વળી સ્ત્રી સામું જોતા પણ નથી છતાં કંચન લેાભીની દશા અને સ્રી—ચરિત્ર એટલે ફારન પડિતજી તૈયાર થયા અને ઉતાવળા ઉતાવળા તુરતજ રાણીજીના મહેલે દાસી સાથે આવ્યા. રાણી પણ રાજકળામાં કુશળ હતી. પંડિતજીને મીઠીવાણીમાં ફસાવી, પલંગે બેસાર્યા અને કહે છે કે, “ પાંડિતજી સાહેખ ! સસાર અસાર છે અને મારે છેડવા છે માટે મહેરબાની કરી છેડવાના ઉપાય બતાવે. પંડિતજી હસ્યા અને રાણીજીના હ્રદયને સમજી ગયા. કારણ; બાહ્યઅદ્ર અનેલ.
અભ્યંતર ક્ષુદ્ર જીવની પ્રપંચજાળ અવસરે જુદી હાય છે છેવટે જમવાની તૈયારી કરી, પડિતજી ઉતાવળા થયા પણ રાણીજી છેાડેજ શાના ? “ કેમ ! પંડિતજી ગભરાવછે ? રાજાના તમા માનીતા છે ને ? વળી મે પણ સેજ સેવા-ભક્તિ કરવા એલાવ્યા છે તેા આમ કેમ ?” રાણીજી ! સંસાર અકાર છે પણ સંત સમાગમ લીલા વિના મેાક્ષમાં (વૈકું૪માં) જવાતુ નથી. રાણી સમજીકે, માજી હાથ આવી છે. બીજી તરફ રાજાજીને ટાઇમ થયા અને તપાસ કરતાં પડિતજીને પત્તોજ નહીં છેવટે દ્વારપાળના મુખથી સાંભળ્યુ કે, પંડિતજી પટ્ટરાણીના મહેલે દાસી સાથે પધાર્યા છે. રાજા લાલચાળ થઈ ગયા અને તુરતજ ખુલ્લી શમશેર કરી રાણીના મહેલે આવ્યા ત્યાં ઘર
