________________
નિમિત્ત અને ઉપાદાન અન્ને કારણેાનું શ્રી જૈનશાસનમાં પુરેપૂરૂં' સ્થાન છે. દ્રવ્યગુણુપર્યાયના રાસ: પૂર્વ મુનિરાજશ્રી મુક્તિવિજયજી મહારાજ. જૈનશાસનમાં ભાવધર્મની પ્રાપ્તિ બહુજ આદિ કરણી સમ્યકત્વને લાવનારી કે ટકાવનારી દુભ ખતાવી છે. અનતકાળથી આપણેાકરણી છે, પણ સ્વયં સમ્યકત્વ સ્વરૂપ નથી. આત્મા એક ગતિમાંથી ખીજી ગતિમાં જે હવે જે આત્મા સમ્યકત્વ, દેશવિરતિ કે સર્વાંઆથડી રહ્યો છે અને હજી પણ સંસારના જે વિરતિરૂપ પરિણામ ધમ પામ્યા નથી અને અ'ત આવ્યેા નથી, તેનું મુખ્ય કારણુ ભાવ- એના હૈયામાં તે તેને પ્રાપ્ત કરવાની ધની પ્રાપ્તિના અભાવ છે. આ ભાવધમ અભિલાષા છે તે તેણે શું કરવું એ પ્રશ્ન સમ્યગ્દર્શન, દેશવિરતિ કે સવિરતિ આદિ મેટા ઉપસ્થિત થાય છે. અહીં કેટલાક ઘેારના સ્વરૂપ છે. બ્લેકે આ ભાવધને પામવા કે કાંટા જેવા કુમતવાદીએ એવું સમાધાન કરે પામેલ હાય તા તે ટકાવી રાખવા જિનપૂજા, છે કે, તેણે ખસ, માત્ર ભાવધમનીજ ચિંતવના ગુરૂવ ́ન કે જિનકથિત અનુષ્ઠાના આદિની કરવી; પણ ક્રિયા કરવાની કંઇ આવશ્યકતા ઘણી ઘણી આવશ્યક્તા છે; પણ એક વસ્તુને નથી, એકલા ભાવથીજ તેને સમ્યકત્વ આદિ તે ખૂબજ ખ્યાલ રાખવાની જરૂર છે કે, ધર્મની પ્રાપ્તિ થઈ જશે. સમ્યકત્વ આદિ ધર્મો એ પરિણામ ધ સ્વરૂપ છે; પણ પ્રવૃત્તિ ધ સ્વરૂપ નથી.
જે લેાકેા જિનપૂજા, ગુરૂવન કે વ્રત, પચ્ચક્ખાણ આદિ ઉત્તમ કરણી કરી પેાતાને સમ્યકત્વી કે દેશિવરતિધર માને છે, તે લેાકા મેટી ભૂલથાપ ખાય છે; કેમકે જિનપૂજા
સમજો કે, આપણે અહીં પરદેશી છીએ -વતનથી દૂર નીકળી પડ્યા છીએ. વતનની શેાધમાંજ જીવન વીતાવીએ છીએ. અહીં આપણા કાઇ સ્નેહી નથી; શત્રુ નથી. સંસારની ધમ શાળામાં વસીને એકજ કતવ્ય કરવાનું છે.
અંતરનું પ્રેમવારિ–એકજ લક્ષ્ય તરફ અફાટ તેજ સાગરમાં વહાવવાનુ છે. નથી કોઇને ઉપેક્ષવાના, નથી ચાહવાના.
પ્રેમ ’ ની ‘ હા’ માંજ પ્રાણીના સંસાર
પ્રવાસની સાથે કતા છે.
દુઃખી ન થવું હાય, તેા કોઈને ય દૂભવશે નહિ. જ્યાં જઈને એસેા ત્યાં એકલપેટા સ્વાથની વાત છેડશે નહિ. પરસ્ત્રી સબશ્રી રંગ-રાગે
આવું સમાધાન કરનારા ન્યાયશાસ્ત્રીના સ`માન્ય સિદ્ધાંતથી ખીનજાણકાર છે. અથવા તે જાણવા છતાં ઈરાદાપૂર્વક દંભ કરે છે. ન્યાયના સÖમાન્ય સિદ્ધાંત એ છે કે, કાયાઁ માત્રની ઉત્પત્તિમાં નિમિત્ત અને ઉપાદાન બંને કારણેા હાય છે. આ બંને કારણેાની હાજરી સિવાય
ચઢશે! નહિ. મદિરાના ને માંસના મેહમાં સાથે નહિ.
જે સદા કા રત રહે છે, તેને દુઃખના પવન ધ્રુજાવતા નથી અને જે પરમાČરત રહે છે, તેને તે પવન ખી શકતા પણ નથી.
અસંખ્ય માનવ-ખુત્બુદ્દાથી ભરેલા આ સ'સારમાં સુખરૂપ જીવવાની કેાઈ ચાવી હાય તા એક જ છે, અને તે એ કે, ધ્યેયની દ્વિશામાં અવિરત સૂચ.
જેનું જેવુ ધ્યેય હશે, તેવુ' તે પામશે. પણ તે ધ્યેય મુજબ કાર્ય કરનાર જ સફળ થાય છે. એ વાત ભૂલાવામાં ન જાય, એ સમજવા જેવું છે.
