________________
શ્રી કતામ્બર જૈન કૅન્ફરન્સ.
૫૫૭ એક પ્રાંતના સગુણ બીજા પ્રાંતમાં ફેલાવી શકે. પણ તેમ થતું હાલ જોવામાં આવે છે કે કેમ એ વિચારવાનું હું હમને જ સોંપું છું.
કૅન્ફરન્સ તે શું? આજે દશ બાર વર્ષથી હમે કોન્ફરન્સ શબ્દ સાંભળતા આવ્યા છે. કદાપિ હમે હેનાં દર્શન પણ કર્યા હશે, કદાપિ હમે હેની એક યા બીજી રીતે દલાલી પણ કરી હશે. તથાપિ મહને ખાત્રી છે કે, તમારામાંના ઘણાકને હજી પણ કૅન્ફરન્સ સંબંધી કેટલાક શક રહેવા પામ્યા હશેજ. અને શક રહેવા એ કુદરતી છે. શક ઉત્પન્ન થયા સિવાય પણ પ્રેમ કદી પ્રકાશી ઉઠતો નથી. સીતા ઉપર લોકોને પ્રથમ શક થયો અને પછી રમે હેને બહિષ્કાર કર્યો, હારે જ સત્યાસત્યની ખાત્રી થઈ અને લોકો ઉલટા પહેલા કરતાં પણ વધારે પવિત્ર નજરથી સીતાને જોવા લાગ્યા. તેમ કોન્ફરન્સને જન્મ આપનાર શાસનનાયક દેવ હેને વધારે લોકપ્રિય બનાવવા માટે જ હમારા દીલમાં વિવિધ સંશય ઉત્પન્ન કરશે, અને હેના નિવારણના પ્રસંગ ઉત્પન્ન કરી હમને હેની ઉત્તમતા બતાવી આપી હેના ભક્ત બનાવશે.
કોન્ફરન્સ સમ્બન્ધી સંશના ૩ વિભાગ પાડી શકાય. (૧) સાધુવર્ગ તરફના સંશય. (૨) અંગ્રેજી ભણેલા વર્ગ તરફના સહાય અને (૩) સામાન્ય લોકસમૂહ તરફના સંશય. આપણે ત્રણે વર્ગના સંશયોને એક પછી એક હાથમાં લઈશું અને જોઈશું કે એ સંશોનું સમાધાન થઈ શકે તેમ છે કે કેમ?
- સાધુ વર્ગ તરફના સંશય. સાધુ વર્ગ ઉપરજ આપણું ઉદયને બધો આધાર છે. આ વાત સાધુને સારૂ લગાડવા માટે હું નથી કહેતો. પણ ભગવાનના વચનને યાદ કરીને કહું છું. અને માણસ સંજ્ઞા એ જે માત્ર “જડ શરીર ” ને જ માટે ન વપરાતી હોય, જે તે સંજ્ઞા “શરીર + તે શરીરમાં અદશ્યભાવે રહેલો અમર આત્મા” એને માટે જ વપરાતી હોય તે તે આત્માને પીછાની ચુકેલા મહદ્ પુરૂષોનાં વચનો આપણને સંભળાવીને જડ-ચેતન્યની પીછાન કરાવનાર સાધુવર્ગ ઉપર આપણું ઉન્નતિનો આધાર રહેલો કહેવામાં લેશમાત્ર પણ અતિશયોક્તિ નથી.
સાધુવર્ગ ઉપર આપણુ ઉદયનો આધાર છે એ વાત જાણીને જ દેવદ્ધિ ક્ષમાશ્રમણ આચાર્ય વગેરેએ એક “સંધ’–સમેલન (એનું અંગ્રેજી નામ કોન્ફરન્સ!) કરીને સૂત્રો લખ્યાં હતાં. સંધનું મૂળ બંધારણ સમેલનથી જ થયું હતું. હાલ એવા કોઈ આચાર્ય નથી કે જે સર્વ સમુદાયોને એકઠા કરીને ધારાધોરણ ઘડે કે સર્વ સાધુ ઉપર દેખરેખ રાખી શકે. જૂદા જૂદા ગચ્છ એ માત્ર એક જ જાતનો ઉપદેશ જૂદી જૂદી જગાએ ફેલાવવા માટે જૂદા જુદા નામથી જાયલો. પણ તે હવે ભિન્ન અને એક બીજાથી વિરૂદ્ધના ઉપદેશ કરવા લાગ્યા તેથી તથા બધા સાધુઓ ઉપર એક આચાર્ય ન હોવાથી સમસ્ત સંધના ઉદયના રસ્તા યોજવા અને દેખરેખ રાખવા માટે આપણી પાસે કશું સાધન રહ્યું નહિ. આવા વખતે આખા હિંદના શ્રાવકો મળીને સંઘની ઉન્નતિ માટે યથાશકિત પ્રયાસ કરે તે એથી સાધુવર્ગે ખેટું લગાડવા જેવું કશું નથી; બલકે ખુશ થવાનું છે કે સાધુવના પવિત્ર રસ્તાને એથી સરળતા મળશે. સાધુવર્ગ પિતે જ જે (શ્રાવને બહો
