________________
૫૮૪
શ્રી. જૈન
વે. કા. હેરે.
પુસ્તકો તે પુરતા પોસ્ટેજના ત્રણ આના મોકલવાથી રા. મોતિચંદ ગિરધર કાપડિયા સેલીસીટર મનહર બિલ્ડિંગ પ્રિન્સેસ સ્ટ્રીટ-મુંબઈ પાસેથી મફત ભેટ મળી શકશે.
દયારામકૃત કાવ્ય મણિમાલા-ભા. ૧ [ સંશોધક જોશી છોટાલાલ (નાથજી ભાઈ) ગિરજાશંકર, કવિશ્રીના શિષ્ય પુત્ર અને સંગ્રાહક અને પ્રનારાયણદાસ પરમાનંદદાસ શાહ, ડભોઇવાલા. કુંભાર ટુકડા ગિરગામ મુંબઈ. મૂલ્ય સવા રૂ૦ ] આમાં અત્યારસુધી અપ્રસિદ્ધ રહેલા પ્રસિદ્ધ કવિ દયારામનાં કાવ્યો આપેલાં છે, અને સાથે પ્રકાશકે બોધક પ્રસ્તાવના અને રા. મૂલચંદ તેલિવાલા બી. એ. એલ. એલ. બી. એ લખેલા ભક્ત કવિ શ્રી દયારામભાઈને પરિચય આપેલો છે, કે જેમાં વલભી સંપ્રદાયના સિદ્ધાંતને નહિ સમજવાથી દયારામભાઈને થયેલો અન્યાય જણાવ્યો છે. ભક્તિમાગી વલભી સંપ્રદાયે ગુજરાત કાઠિયાવાડમાં જન સમાજ પર ઘણી પ્રબલ અસર કરી છે અને તેને લીધે જેનોમાં યોગ્ય અને સમયોચિત આંદોલનના અભાવને લઈને ઘણું જેને પણ વલ્લભી સંપ્રદાયમાં ગયા છે વણિકની મોઢ જ્ઞાતિમાં ઘણી જૈનો હતા, અત્યારે એક પણ નથી એમ આખીને આખી જ્ઞાતિઓ વૈષ્ણવ બની છે. આના કારણમાં ઉતરવા જતાં લોકોને ભક્તિ ભાગ પ્રત્યે વલણ વિશેષ થાય છે, જ્યારે ભક્તિ પોષક તત્તવે જેમાં પૂર્વ ઘણું કદાચ હોય તે મધ્યકાળમાં ઓછાં હશે- શુષ્ક “સમયસારીઓ” જ્ઞાનપ્રવાહ યા ક્રિયાજડતા વિશેષ હશે એવું કાંઈ લાગે છે. દયારામભાઈ પર અનેક આક્ષેપ મૂકાય છે તે અહીં નહિ ચર્ચતાં તેઓ સમર્થ રસિક કવિ સં. ઓગણીસમા સૈકામાં થઈ ગયા એ નિર્વિવાદ છે. એમની ગરબીઓ અને રાસડા ગુજરાતની સ્ત્રીઓને પરંપરાથી કંઠા જોવામાં આવે છે. એ કવિ પર સમર્થ નિબંધ સાક્ષર શ્રી ગોવર્ધનરામભાઇએ લખેલો તે “દયારામને અક્ષર દેહ” એ નામે પુસ્તકાકારે પ્રસિદ્ધ થયેલ છે.
આચાર્ય પ્રભુ સરીખડા, તેને જાવું શરણુ; નિત્ય રહેવું સત્સંગમાં, તજવું દુષ્ટાચરણ. જગ્યું તેને મરણ છે, જ્યારે ત્યારે થાય; પણ તેને ધન્ય જેને, હરિ ભજતાં દિન જાય. નામ થકી નામી મળે, નામીથી નહીં નામ;
રૂપ તે નામ આધીન છે, સરે નામથી કામ. આમ અનેક બોધક ઉપદેશો ગુજરાતીમાં આપેલા છે. વળી દયારામભાઈ હિંદી કવિતા પણ બહુ રસિક, સુંદર અને શુદ્ધ રચી જાણતા એ તેમના ગ્રંથ પરથી જણાય છે. તેમાંની કેટલીક આ પુસ્તકમાં આપેલ છે અને તેનું સુંદર વિવેચન પણ ફુટ નોટમાં આપ્યું છે.
યહ દિન સદા ન રહેંગે, એહિ બિચ્ચારો નિત્ત, હરષ શોક વ્યાપે નહિ, કબહુ અપને ચિત્ત.
અર્થ કષ્ટ આય કબૂ, ચલ્યો પ્રયત્ન ન કોય, - તબ સબ તજિ હરિ રટત હય, સુખ હોય ફિર હેય.
આ પુસ્તકે ગૂર્જર સાહિત્યમાં સારી વૃદ્ધિ કરી છે. આવી જ રીતે બીજા ભાગો પ્રાસદ્ધ ત્વરિત થશે એમ ઈચ્છીએ છીએ.
તંત્રી,
નિn,
