________________
શ્રી જૈન શ્વે કૅ. હેરલ્ડ.
-~-~~
-~
~~~~-
~
હેવાથી તેને પ્રાપબુદ્ધિ, અને મતિસાગર મૂકીને પુણ્યને પક્ષ હોવાથી ધર્મબુદ્ધિ એ નામ આપી બંને વચ્ચે સંવાદ કરાવ્યો છે. મંત્રી ધર્મને પક્ષ તાણી સર્વ ઋદ્ધિ સ્મૃદ્ધિ ધર્મનું ફળ જણાવે છે, પણ રાજાએ ખોટું ઠરાવી તેની બધી મિલ્કત લઈ લઈ પિતાના ધર્મથી દેશાંતરમાંથી ઋદ્ધિ લઈ આવવા કહે છે. મંત્રી તે પ્રમાણે કરે છે અને રાજા પછી પસ્તાવો પામી ધર્મનિષ્ટ થાય છે. આ ઉપદેશાત્મક ચોપડી વાંચવા જેવી છે.
નવકાર-સચિત્ર હિંદી માસિક-તંત્રી પંડિત કેશવદેવ શાસ્ત્રી એમ. ડી–હમણાં ઇંદોરથી આ માસિક નીકળવા માંડયું છે. તંત્રી જે કે આર્ય સમાજ મહાશય છે છતાં તેમાં આર્ય સમાજના મંતવ્યોથી ઇતર તથા વિદ્ધતા પૂર્ણ લેખો બીજા લેખકોના આવે છે એ ખાસ હર્ષદાયક બીના છે. આર્ય સમાજને લાક્ષણિક જુસ્સો આ માસિકના નામમાં અને તેના લેખમાં પણ પૂર જણાઈ આવે છે. મુદ્રા લેખ પણ કદિ પશ્ચિમમાં સૂરજ ઉગે, મેરૂ ચળે, અગ્નિ ઠંડી થાય, પર્વતની શિલામાંથી કમલ ઉદ્ભવે તો પણ સજનનું ભાખેલું વાકય પુનરૂક્ત થતું નથી એ ભાવાર્થને સંસ્કૃત શ્લોક છે –
उदयति यदि भानुः पश्चिमे दिग्विभागे । प्रचलति यदि मेरुः शीततां याति वन्हिः॥ विकसति यदि पद्म पर्वताग्रे शिलायां ।
न भवतिं पुनरुक्तं भाषितं सज्जनानां ॥ પણુ આર્ય સમાજને દરેકનું ખંડન કરવાને તેર આમાં દેખાતો નથી એ ઘણું ઈષ્ટ છે અને તે સમાજ સ્થાપના નિક્ષેપને અનાદર કરે છે છતાં આમાં સાહિત્યના અંગરૂપ અને વિષયને પ્રતિપાદન કરવાના ઉત્તમ સાધનરૂપ એવાં ચિત્રો ઠીક પ્રમાણમાં દેખાવ દે છે એ પણ આનંદની બીના છે. આ માસિકનો અભ્યદય ઈચ્છીએ છીએ.
ગુજરાતી સાહિત્ય પરિષદ ભડળ કમિટિ અહેવાલ બાજે–પ્ર. ન. લલુભાઈ શામળદાસ તથા પ્રો. બલવંતરાય ક. ઠાકોર–આ વાંચતાં પરિષદે ઉપાડેલું સાર્વજનીક કામ માલૂમ પડે છે. હાથ ધરેલાં કામોમાંથી હિંદનું રાજ્ય બંધારણ, અને સ્વ. નવલરામ કૃત ગ્રેજ લોકોને સંક્ષિપ્ત ઇતિહાસ એ બે ગ્રંથ બહાર પડથા છે; બંકિમચંદ્ર કૃત રજનીનું ભાષાંતર છાપવા આપ્યું છે અને મેકડોનલ કૃત સંસ્કૃત સાહિત્યને ઇતિહાસ એ ગ્રંથનું ભાષાંતર તૈયાર થયું છે તે થોડા વખતમાં તૈયાર થશે. ડફની નેલાજી, અને ઈંગ્લિશ બંધારણુ એ બે ગ્રંથોનાં ભાષાંતર થયાં નથી, કહાનડદેને ગ્રંથ વડોદરા કેળવણી ખાતાએ છપાવ્યો છે. મણિલાલ આદિ છ ગ્રંથકારોનાં લખાણમાંથી ચાલોપયોગી ભાગોની ચુંટણી પ્રો૦ ઠાકોરે કરવી સકારણ માંડીવાળી છે અને ઉત્તરાભ્યાસભાલાની યોજના હવે પછી તૈયાર થશે. આ પરથી જોઈ શકાશે કે પરિષદ્ કંઇ સંગીન કાર્ય કરતી જાય છે અને કરતી રહેશે. હિસાબ પણ યોગ્ય રીતે છપાયેલો છે તેથી ભંડોળ કમિટિની વ્યવસ્થા સારી રીતે સમજી શકાય છે. આવી રીતે દરેક પરિષ અહેવાલ વિગતવાર અને હિસાબ સાથે છપતા રહેશે. .
લાશ આવશ્યક–પ્ર૦ રા. ભવાનજી ડુંગરશી, મુળી અને રા. મેહનલાલ અમૃતલાલ, રાજકોટ) હાલમાં આવશ્યક એટલે હમેશ કરવાની જરૂરી ક્રિયા-પ્રતિક્રમણ થાય છે
