Jain_Satyaprakash 1956 07

Author(s): Jaindharm Satyaprakash Samiti - Ahmedabad
Publisher: Jaindharm Satyaprakash Samiti Ahmedabad

Page 9

અંક : ૧૦
પાંચ જનમની પ્રીત
[ ૧૯૯ બંને ભાઈ ક્ષણભર વિચારમાં પડી ગયા. રાજસભા પણ શું થાય છે. એ ઉત્સુકતા અનુભવી રહી, પણ કળાના લાડકવાયાઓ કચારે કાઇની પરવા કરે છે કે આ એ ભાઇ એ ચૂપ રહે.
ચિત્રે જવાબ આપ્યો: ‘મહારાજ ! સંગીત તે અમારા શ્વાસ અને પ્રાણ છે. ઊંચ કુળ અને કળાને જો સાચું સગપણ હાત તે અમ ગરીબના દ્વારે આવત શા માટે ? એના દરબારમાં તે ગરીબ કે અમીરના ાઇ ભેદ જ નથી, અમૃતના દાન જો આપમેળે જ મળતાં હાય તો એને કાણુ ઉવેખી શકે ? કળાદેવીની આ ભેટને અમે કેમ કરી તજી શકીએ ? રાજન ! આપની આજ્ઞાનું પાલન અમારા ગજા બહારની વાત છે.
કાશીરાજના ચહેરા કઈક સખ્ત થયા; એમણે જરા વધુ સત્તાભ અવાજે કહ્યું : છેકરા ! આ સ્થાન દલીલા કરવાનું નહીં, રાજઆજ્ઞાને શિરામાન્ય કરવાનું છે. તમને ફરી વિચાર કરવાની તક આપવામાં આવે છે. કહેા, રાજઆજ્ઞા તમને મજૂર છે કે નહીં ?
સભૂતિ જરાક આકરા થઈ ગયા. કાશીરાજ જો દેશના રાજા હતા તે એ પેાતે પણ કાં રાજા નહાતા તો પછી દુખાવાનું કે શિર ઝુકાવવાનું કેવું ?
એણે જવાબ આપ્યા:‘ અમને અમારે માર્ગે જવા દ્યો. એ માર્ગ તજવા અમારા માટે અશત્વ છે. ભલે પછી રાજઆના પેાતાને ગમતા રાહ લે.’
અને રાજઆજ્ઞા થઈ કે બંને ભાઈઓએ કાશીનગરીનેા જ નહીં, કાશી દેશના પશુ ત્યાગ કરવા.
અને જ્યારે દેવમંદિરમાં સબ્બાની આરતીના ઘંટારવ ખજી રહ્યા હતા ત્યારે ચિત્ર અને સમ્રુતિ પોતાના સ્વજનો, અનેપ્રાણ-પ્યારી ઝૂંપડીને આખરી સલામ કરીને વિદાય થઈ રહ્યા હતા.
પશુ નીચ કુળના દોષ એમને પરભામમાં પણ જંપ વળવા ન દીધા. એ જ્યાં જાય ત્યાં એમની કળા ઉપર તેા બધાય મુગ્ધ બની જાય, પણ જ્યાં ખબર પડે કે એ ચાંડાલ કુળના છે એટલે એમને અપમાન અને તિરસ્કાર જ નસીબમાં રહે !
કળાના સ્વામીઓને પેાતાના આ તિરસ્કાર ભારે અકારો થઈ પડયો. કળાદેવીની આટઆટલી કૃપા છતાં, જે વાત પોતાના હાથની ન હતી એ ચાંડાળ કુળમાં જન્મ લેવા માત્રથી જ, લોકા પેાતાની આવી અવહેલના કરે એ એમને માટે અસહ્ય થઈ પડ્યું. એમને થયું : રૂવ ! આવું અપમાન સહીને છત્રવા કરતાં આત્મહત્યા કરીને મરવું શું ખાટું ? જીવવામાં તા ડગલે ને પગલે દુ:ખ છે અને ભરવામાં તો કેવળ એક જ વાર ! પણ પછી ન દેખવું, ન દાઝવું ! પછી ન કાઈને તિરસ્કાર, ન કાઈનું અપમાન ।
આમ બંને ભાઈએ બહાવરા થઇ તે ભમે છે. એમના જીવને કયાંય ચેન નથી, એમના મનને કયાંય નિરાંત નથી. એમનુ મન તે જાણે આત્મહત્યાની માળા જ રટે છે. ન એ સુખે ખાય છે, ન સુખે સૂએ છે. અને છેવટે પર્વત ઉપરથી ઝંપાપાત કરવા તૈયાર થઇ જાય છે. ગિરિક દરા એમને જાણે માતાની આંગળનું જ છેટું છે, હૈયું પડવા અને આ ગયા !
પર્વતની ભયંકર કરાડ ઉપર તેના દેહ તળાઈ રહ્યા છે. ગાદ જેવી ખારી ખની ગઈ છે. મેાતને અને એમને જાણે ચાર થંભી જાય અને લાડી થીજી જાય એવી કટાક્રુટીની પળ છે. આ