Book Title: Jain_Satyaprakash 1952 08 Author(s): Jaindharm Satyaprakash Samiti - Ahmedabad Publisher: Jaindharm Satyaprakash Samiti Ahmedabad View full book textPage 8
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ૧૭૮ ] શ્રી. જેન સત્ય પ્રકાશ [વર્ષ : ૧૭ ગુણશિલા” ચિત્ય ભવેતાંબર જૈને માટે બૌદ્ધોના મૃઘકૂટની માફક જ પવિત્ર છે, “ કલ્પસૂત્ર’ અનુસાર અંતિમ જૈન તીર્થકર મહાવીરે આ સ્થાન, જે રાજગૃહ અથવા તેની પાસે છે, તેમાં કેટલાંયે વર્ષો સુધી નિવાસ કર્યો હતો. પ્રાકૃત “ઉગાસગદસાઓ” ગુણશિલાનું સ્થાન “બાહિકા 'ને નિર્ધારિત કરે છે ૮ મહાકાવ્યોમાં ચૈત્યવૃક્ષ પૂજનનું સ્થાન બતાવેલું છે, જે ચાલકૌલિથિક યુગથી ભારતીય સંસ્કૃતિની વિશેષતા રહ્યું છે. સ્વગીય રાવ બ૦ આર૦ ચંદે જે પરવતી જૈન સૂત્રને સંકેત કર્યો છે, તેનાથી આ પરંપરાની પુષ્ટિ થાય છે. એ જ રીતે શ્રી. હેમચંદ્રસૂરિકૃત “ ત્રિષષ્ટિશલાકાપુરુષથરિત’ અનુસાર ગુણશિલા ચૈત્યનું સ્થાન “વૃક્ષોભિતમ્ ' હતું. નાલંદામાં મંદિરના સ્થાને ચૈત્યની સ્થિતિ નિર્ધારિત કરાતી જોઈને આશ્ચર્ય થાય છે. યથાર્થ રીતે એ વિહાર સ્થાન છે. પરવતી જૈન અનુકૃતિઓ “ઉવાસદસાઓ’નું ખંડન કરતી પ્રતીત થાય છે, કેમકે “ લાગવત પુરાણ”૧૦ ગુણશિલાની સ્થિતિ રાજગૃહમાં જ બતાવે છે. શ્રી. હેમચંદ્રપ્રણીત “સ્થવિરાવલિચરિત'માં ગુણશિલાનો ઉલ્લેખ રાજગૃહની અંતર્ગત જ (અભ્યારણ) થયો છે. 11 દિગંબર “ઉત્તરપુરાણ 1માં વિપુલ પહાડીને ઉલેખ મહાવીરના સ્થાયી આવાસરૂપે કર્યો છે. તાંબરસૂત્ર ગુણશિલાનું સ્થાન રાજગૃહની ઉત્તર-પૂર્વ બતાવે છે; જે વિપુલ પહાડીનું સ્થાન છે. મહાભારત' માં ગિરિધ્વજને આવ્રત કરનારી પાંચ પહાડીઓની બે સૂચીઓમાં ત્યક નામક એક શિખરને ઉલ્લેખ છે, જેને સ્વર્ગીય રા૦ બ૦ ચ૧૩ “વિપુલ થી અભિન્ન માન્યું છે, જે ઠીક પણ છે. આથી પટણ જિલ્લાના બિહાર સબડિવિજનના બેસબુક પરગણાનું આધુનિક ગુણીયા ગામ ગુણશિલાનું સ્થાન બની શકતું નથી. ડો. વિમલચરણ લેએ ઈસગિલ્લીની પાસે “ કાલશિલા” ચઢાણને " ગુણશિલા' માન્યું છે, જ્યાં નિગ્રંથ યતિઓ તપ કરતા જોવાયા હતા. પરંતુ ઉપલક દષ્ટિથી પણ એ અવિશ્વસનીય છે; કેમકે “કાલશિલા' ચટ્ટાણુ છે અને “ગુણશિલા ' ચૈત્ય છે. ઈ. સ ની સાતમી શતાબ્દીના ત્રીજા દાયકામાં હુએનત્સાંગે વૈર પર જૈન સાધુઓને આવાસ હોવાનું પ્રમાણિત કર્યું છે. સ્વ. રા. બ. આર. ચંદે વિપુલગિરિને વૈભાર માની ગરબડ કરી દીધી છે. ૧૪ કેવળ પ્રિન્સિપાલ ડી. એન. સેને આ વિખ્યાત યાત્રીના ભ્રમત્મક વિવરણનું ક્રમબદ્ધરૂપે અધ્યયન કર્યું છે. હુએનસાંગ બતાવે છે કે પાર્વત્ય નગરના ઉત્તરી દરવાજાથી પશ્ચિમ તરફ વી-પુ-લે પર્વત હતો. આ પર્વત ગિરિત્રજના ઉત્તરી દરવાજાની પશ્ચિમ તરફ નથી પ્રત્યુત વિરુદ્ધ દિશામાં છે. હુએનસાંગે ઉલિખિત વિપુલના દક્ષિણ-પશ્ચિમી ઢાળની ઉત્તરના ઉષ્ણુસ્રોત વિપુલ પર્વતની પશ્ચિમ દિશામાં છે. જે આ અનુવાદને મૂળ પુસ્તકનું શુદરૂપ માનવામાં આવે ૮. એમ. એ. એસ. આઈ. ૯. પર્વ ૧૦, . ૬૩૬૩ ૧૦. ૨-૨-ઈત્યાદિ. ૧૧. ૧–૨૯. ૧૨. લીલારામ જન–ઉત્તરપુરાણ V. S. ૧૯૩૫ ૧૩-૧૪, એ. આર. એ. એસ. આઈ. ૧૯૨૫ ૨૬; ૫. ૨૨૨ For Private And Personal Use OnlyPage Navigation
1 ... 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28
