Jain_Satyaprakash 1946 03

Author(s): Jaindharm Satyaprakash Samiti - Ahmedabad
Publisher: Jaindharm Satyaprakash Samiti Ahmedabad

Page 9

અંક ૬ ]
તીથકર પ્રભુનાં તેર સુન્દર ચિત્રા
[ ૧૬૭
૧૨ મલ્લિનાથ—આ ચિત્રમાં વાદળ રંગની પટી ઉપર ગુલાબી અને શ્વેતવણું ના છુટાં ફૂલા એક એકના અતરે ચીતરવામાં આવ્યાં છે અને પીત વષૅની જાજમ પર ખાજ ઉપર અલંકાર અને મુકુટયુક્ત નીલવણુ ભગવાન વિરાજિત છે, તેમની પાછળ ચંદ્રાકાર રક્તવર્ણુ શ્વેત પુષ્પ વિભકત ચંદરવા અને પાછળ પીળા રંગના ચંદરવા આળેખી આછા જામળા ર'ગે પીડ સુશાભિત કરેલી છે. અને લાલ શ્વેત અને વાદળી રંગની ભાતયુક્ત ત્રણ કમાન આલેખી છે. પ્રભુનો બન્ને બાજુ ખડૂગાસનસ્થ શ્વેતવણુ સાલકાર અને કચ્છ યુક્ત કાયાત્સ`સ્થ ભગવાન ચિત્રિત છે.
૧૩ પદ્મપ્રભુ——મ ચિત્રમાં ઓછા વાદળી ર'ગની પટ્ટી ઉપર આછા ગુલાબી રંગની ફૂલયુક્તવેલ ચીતરેલી છે. વાદળી રંગની ભાત યુક્ત જાજમ ઉપર લીલા વના ખાજો પર રક્ત વગે પીત વર્ણના ભામંડલયુકત સાલ કાર ભગવાન વિરાજિત છે. તેમની પાછળ ચંદ્રાકૃતિએ નીલ વસ્તુ ના ચંદરવા આળેખેલે છે અને તેમની આજુબાજુના પુષ્ઠ ભાગ શ્વેત મનાવી તેમાં લાલ ભાત પાડેલી છે. ભગવાનની જમણી બાજી શ્વેતપૌતધારી અને ડાભી ભાજી રતૌતધારી મુકુટમ`ડિત ચામરધારી પુરુષા છે. ચામરના વણુ નીલ છે.
ચિત્રો વિષે અમારા વિચા
જૈન પ્રાચીન ચિત્ર સાહિત્ય અમારા જાણવા જોવા અને માનવા મુજળ વિવિધ ભાવાથી ભરપૂર અને વિસ્તૃત છે, જે તાડપત્રનાં પુસ્તામાં, કાગળનાં પુસ્તકામાં અને પૂજ્ય આચાર્ડને પ્રતિવષ લખાતાં સાંવત્સરિક વિજ્ઞપ્તિ પત્રમાં મને દશનભાવનાથી આળેખેલી આનુપૂર્વિમાં આલેખાયેલું છે,
ઉપર્યુક્ત ચિત્રસાહિત્ય ભિન્ન ભિન્ન ભંડારામાં મુનિવરા પાસે કૅ સંધના વહિવટ કર્તાઓના હાથ તળે જીવત છે. જ્યાંસુધી સુવણું કરે ઘડેલા અને માળીએએ ગુંથેલા અલકારાને પેટીમાં અને હારતારાને કડિયામાં ભરી રાખવામાં આવે ત્યાં સુધી તે તે અલંકાર ને ગજરાએ તે રૂપે જ રહે;તેની સફળતા તે જ્યારે તેને શરીર ઉપર ધારણ કરવામાં આવે ત્યારે જ થાય. કળા માટે પણ એ જ વાત સાચી છે.
આખી વિક્રમની વીસમી સદી પસાર થઈ છતાં એના આસરે માઢ દાયકાઓ સુધી તે। જૈન ક્રામે પુના ચિત્રશાળાથી પ્રસિદ્ધ મહાવીર પ્રભુનાં ચિત્રા અને દશ નચેાવીસીનાં રેખાચિત્રા તેમજ ભીમસિંહ માણેકજીએ પાંડવચરિત્ર શ્રીપાલરાસ જેવા પ્રથામાં આપેલ ચિત્રા સિવાય ખીજું કાંઈ પણ સાહિત્ય સમયની પદ્ધત્તિએ પ્રસિદ્ધ કર્યુ નથી, જેના પ્રત્યે જૈન ભક્ત કે ખાલસમાન આકર્ષાય. પણ છેલ્લા બે દાયકામાં કંઇક આ વિષયની વિવિધ પ્રવૃત્તિ જૈનોમાં શરૂ થઈ છે, તેમાં ખાસ કરીને શ્રી સારાભાઈ નવાખની ‘જૈન ચિત્ર પદ્રુમ” પ્રસિદ્ધિમાં મૂકવાની પ્રવૃત્તિ ઋગ્ર સ્થાન ભાગવે છે, અને તે સિવાય ભગવાન મહાવીર દેવના કેટલાંક જીવનપ્રસંગેાનાં અને પાર્શ્વનાથ પ્રભુના એકાદ જીવનપ્રસંગનાં ચિત્રા દ્વિ, ત્રિૐ પચરંગી મુદ્રિત થયેલાં જોવાય છે. સુરતથી દેવચંદ્ર લાલભાઈ તરશ્રી સચિત્ર ખારસા સૂત્ર પણ મુદ્રણ પામ્યું છે. વડાદરાના સગૃહસ્થ તરફથી તીર્થંકર પ્રભુની જીવનલટનાએેને દર્શાવતી વિવિધ ચિત્રમાળાની પ્રવૃત્તિરૂપે કમઠ પા`નાથનું લીધેા ચિત્ર પ્રસિદ્ધિ પામ્યું અને ઋષભદેવજીનાં