Jain_Satyaprakash 1946 03

Author(s): Jaindharm Satyaprakash Samiti - Ahmedabad
Publisher: Jaindharm Satyaprakash Samiti Ahmedabad

Page 27

સંક્ષિપ્ત શંખાસ્નાય.
(અનુવાદક : પૂજ્ય ઉપાધ્યાયજી મહારાજ શ્રી સિદ્ધિમુનિજી) (આજકાલ વર્તમાનપત્રોનાં પાને વિજ્ઞાનથી સાબિત થતી જડ વસ્તુઓની અગાધ શક્તિઓનું પ્રાબલ્ય સાંભળતાં જગત ચકિત થઈ જાય છે, પણ ઘણું લાંબા કાળથી જૈન સિદ્ધાંત કહી રહ્યો છે. કે, “જડ પરમાણુમાં પણ અનંત શકિત છે.' આ શક્તિ પરમશ્રેયઃ સાધવામાં કવચિત પ્રોજક બને છે, પણ તેમાં સાક્ષાત્ કારણું તો ચૈતન્ય શક્તિ જ હોય છે, તેથી તેનો જ વિકાસ કરવાને જગતના પરમ શ્રેષ્ઠ પુરષોએ ઉપદેશ કર્યો છે. તેઓ કહે છે કે, જડ શકિત બધા વિનાશને જ નોતરે છે, માટે તેને ઉપયોગ કરતાં વ્યવહારમાં બહુ જ સાવચેત રહેવું જોઈએ. આધ્યાત્મિક પરમધ્યેયના ધ્યેયને સાધવામાં એ જશકિતની પ્રયોજક્તા હોય ત્યાં સુધી જ તેને ખીલવવાનું લક્ષ્ય મહાનુભાવ માનવનું હોવું જોઈએ, પણ તેને ઉલ્લંધન કરીને તો નહીં જ. આથી જ એ શક્તિઓની સિદ્ધિના માટે આલેખાયેલા ઉલેખો તેને દુરુપયોગ ન થાય માટે ગુપ્ત રાખવામાં આવતા હતા અથવા તો અધૂરા અક્ષરોમાં તેનાં ટાંચણ કરી તેને આખાયગત રાખવામાં આવતા હતા. મંત્ર, યંત્ર અને તંત્ર વિષયના ઉલ્લેખ છે આજ કારણથી આપણી નજરે અધૂરા જ પડે છે અને એ ઉલ્લેખમાં આખાયના શરણે જવાની વાતો થાય છે.
मन्त्रहोनाक्षरं नास्ति, नास्ति मूलमनौषधम् ।
निद्रव्या पृथिवी नास्ति, आम्नामः खलु दुर्लभः॥ (મત્રહીન અક્ષર નથી, ઔષધ વિનાનું મૂળ નથી, દ્રવ્ય વગરની ભૂમિ નથી. ફક્ત તે સમજવાને આખાય-પરંપરાગત જ્ઞાનની દૂર્લભતા છે.)
આવા પ્રકારનું જે કથન છે તેને અભિપ્રાય પણ આમ્નાયના શરણે જ જડ શકિતએનું જ્ઞાન થાય છે, એમ કહેવાનો છે.
કમાં અક્ષર, મૂળ અને વિધાન વિષે જ કહેવામાં આવ્યું છે; પણ ઉપલક્ષણથી મણિ, રત્ન, શંખ, વનસ્પતિ, જલ, મૃત્તિકા, પાષાણુ વગેરે સર્વ જડ વસ્તુઓની પણ અમાધ શકિતઓનું તેમાં સુચન હોઈ તેના આખ્યાયની દુર્લભતા કહેવામાં આવી છે. વિજ્ઞાને આજે વગર આખાયે તે શકિતઓમાંની કોઈ કોઈ પ્રકાશિત કરવાને જમ્બર શોધન આરંવ્યું છે. અને તેમાં અમુકશે સિદ્ધિ પણ મેળવી છે. પણ જગત જોઈ શકે છે કે, તેમાંથી મહતી ભયંકરતા ઉત્પન્ન થઈ ચૂકી છે. એ ભયંકરતાનો ભોગ પોતાને ન થવું પડે એટલા પૂરતી જ સૌને ભાવના હોય છે. પણ એ ભાવના ભાગ્યે જ સફળ થશે. અને એક વખત એ પણ કદાચ આવે કે એ શેધનના સઘળાય પ્રયોગોને અને તેના જ્ઞાનને પરંપરાગત થતાં અટકાવવામાં આવે અથવા તો તેને સમૂળ નાશ કરવામાં આવે તો તેમાં ભયભીત જગતને આશ્ચર્ય લાગશે નહી, કે જેવી રીતે જડ શક્તિ ના જ્ઞાનને મહાનુભાવોએ પૂર્વે અલ્પ આમ્નાયમાં કે આમ્નાયના ઉચ્છેદમાં લઈ જવાથી તે સમયના જગતને આશ્રય લાગ્યું ન હતું.
આજકાલની જેમ પછીથી નહિ, પણ પહેલેથી જ પાળ બાંધવાની નીતિરીતિના પરિણામે જ જડ શક્તિઓની સિદ્ધિના સાધન-આખાય મેળવવાની આજે મુશ્કેલી નડે છે.
જ્યાં ત્યાં અક્ષરોથી લખેલ આમ્નાય મળે છે પણ તે પ્રાયઃ અધૂરો જ હોય છે, અને તેમાં વિશેષ આમ્નાયની અપેક્ષા હોય છે, કે જે કઈ ભાગ્યશાળી મહાનુભાવને જ મળી શકે છે.