Jain_Satyaprakash 1945 01

Author(s): Jaindharm Satyaprakash Samiti - Ahmedabad
Publisher: Jaindharm Satyaprakash Samiti Ahmedabad

Page 5

( ૪૩
અંક ૪ ]
જૈનાશ્રિત કલા રાતના કલાપ્રેમીઓએ ખાસ પ્રવાસો ગોઠવવા જોઈએ. આબુ પર્વત અને સીરાહીની વચ્ચે જંગલમાં મીરપુર ગામના જૈન દેરાસરનું સ્થાપત્ય ' પણ દેલવાડાનાં સ્થાપત્યકામની સરખામણીમાં જરાયે ઊતરે તેમ નથી. જૈન સમાજમાં નાના, બેડા, નાદીઆ, લટાણા, અને દીઆણા એ પાંચ ગામોનાં જૈન મંદિરો મારવાડની નાની પંચતીર્થી તરીકે પ્રસિદ્ધ છે. તેમાંયે નાના, બેડા અને નદીઓનાં જિનમંદિરોમાંના કેટલાંક શિલ્પો તે આઠમા સૈકાથી શરૂ કરીને અગિયારમા સૈકા સુધીનાં સુંદર કલારૂપકે છે, અને ખાસ કરીને નાંદીઆના દેરાસરની મૂળનાયકની સુંદર મોટી મહાવીર સ્વામીની મૂર્તિની બરાબરી કરી શકે તેવું શિલ્પ ભાગ્યે જ બીજે હશે. આ સિવાય મોટી પંચતીર્થીના નામથી પ્રસિદ્ધ શ્રી રાણકપુરજીનો ધરણુવિહાર કે જેનો જીર્ણોદ્ધાર શેઠ આણંદજી કલ્યાણજીની પેઢી હસ્તક હાલમાં જ લગભગ પોણું પાંચ લાખના ખર્ચે સંપૂર્ણ થયેલ છે અને જેના ફેટાઓ અત્રેના પ્રદર્શનમાં રજુ કરવામાં આવેલાં છે, જે જેવાથી તેની શિલ્પસમૃદ્ધિની કાંઈક ઝાંખી થશે. વળી સાદડીના ૧૧મા સૈકાના જિનમંદિરનું સ્થાપત્યકામ તથા તેની નજીક આવેલું બારમા સૈકાના શિલાલેખો અને સુંદર થાંભલાઓ તથા સ્થાપત્યકામો ધરાવતું એક હિંદુમંદિર કઈ કલાપ્રેમીની ઉદાર મદદથી જીર્ણોદ્ધાર કરાવવાની વાટ જોતું ઊભેલું છે. સાદડીથી છ માઈલ દૂર ઘારાવ ગામનાં ૧૧ જિનમંદિરે પૈકીનાં કેટલાંક જિનમંદિર અને ઘાણેરાવથી માત્ર ૩ માઈલ દૂર આવેલ દસમા અથવા અગિયારમા સૈકાની સ્થાપત્યસમૃધ્ધિ ધરાવતું મૂછાળા મહાવીરનું જિનમંદિર, ઘાણેરાવની નજીક આવેલ નાડલાઈના નવ જિનમંદિરોનાં સ્થાપત્યકામો તથા નાડલાઈ ગામની સમીપે આવેલ ગિરનારજીના નામથી ઓળખાતી ટેકરી પરની શ્રી નેમિનાથજીની મૂર્તિનું નવમા સૈકાનું સુંદર શિલ્પ ખાસ પ્રેક્ષણય છે. આ ઉપરાંત વરકાણાના જિનમંદિરના થાંભલાનાં સ્થાપત્યકામો અને સેવાડીનાં મહાવીરસ્વામીના મંદિરના તથા સાંડેરાવના જિનમંદિરનાં સ્થાપત્યકામો દરેક કલામીઓએ એક વખત તે જરૂર જેવાં જોઈએ. આ બધાં મંદિરોનાં સ્થાપત્યો મોટા ભાગે બારમા સૈકા પહેલાના સમયમાં છે. અને તેમાંના કેટલાકના ફેટોગ્રાફ આપની જાણ માટે હાલના પ્રદર્શનમાં રજુ કરેલાં છે.
સિરોહી રાજ્યના સજજનરોડ સ્ટેશનથી માત્ર બે માઈલ દૂર આવેલા ઝારેલી ગામના જિનમંદિરના થાંભલાઓનાં કોતરકામો તથા મંદિરની ભમતીમાં અસ્તવ્યસ્ત સ્થિતિમાં પડેલાં બારમા સૈકાના શિલાલેખવાળા પબાસનના ટુકડાઓ આપણી ઇતિહાસ પ્રત્યેની ઉપેક્ષા નથી દર્શાવતા? ખુદ આબુરેડના સ્ટેશનથી માત્ર એક જ માઈલ દૂર આવેલ શાંતપુર ગામના નીલકંઠ મહાદેવના મંદિરનું વરાહ અવતાર શિલ્પ અને ગામની આસપાસ પથરાએલાં હજારે સુંદર શિલ્પકામો જેવાની કયા ગુજરાતી કલાપ્રેમીને કુરસદ છે? વળી શાંતપુરથી માત્ર સાત માઈલ દૂર આવેલા પુરાતન ચંદ્રાવતી નગરીના દરવાજાનું સુંદર સ્થાપત્યકામ જગતના કલાપ્રેમીઓથી અજ્ઞાત અવસ્થામાં વર્ષોના ટાઢ તડકા વેઠતું ઊભું છે. તેના ઉપરની ધૂળ ખંખેરવાનો પણ સમય શું હજુ આવ્યો નથી?
આપણી યુનિવર્સિટીઓની તથા કોલેજોની લાઈબ્રેરીઓમાંના ડો. બસ અને ડે. કઝીન્સ વગેરેના રીપેર્ટો વાંચી વાંચીને તેને જ મુખ્ય આધાર લઈને પી. એચડી.ની