Jain_Satyaprakash 1945 01

Author(s): Jaindharm Satyaprakash Samiti - Ahmedabad
Publisher: Jaindharm Satyaprakash Samiti Ahmedabad

Page 19

અંક ૪ ] નિલવવાદ
પ૭ વિધ્યમુનિ-આપનું કથન વિચારણું છે. કાલે આ સમ્બન્ધમાં વિશેષવિચાર ચલાવીશું.
પૂજ્ય શ્રી પુષ્પમિત્રસૂરિજીને પૂ. વિધ્યમુનિએ ગેછામાહિલ સાથે થયેલ સર્વ ચર્ચા સંભળાવી, ને આત્મા ને કર્મને સમ્બન્ધમાં સાપ અને કાંચળીનું ઉદાહરણ માનતા કયા કયા દેશે આવે તેના ખુલાસા મેળવ્યા. બીજે દિવસે ગેછામાહિલને તે સર્વ જણાવ્યું પણ તે માન્યા નહિ. “પુષ્પમિત્ર ભૂલે છે” એમ જ કહેવા લાગ્યા. રોજ ને રોજ એ ચર્ચા ચાલવા લાગી, એમ ને એમ આઠમાં પૂર્વનું અધ્યયન પૂર્ણ થયું તે નવમાં પૂર્વના અભ્યાસનો આરંભ થયો. તે પૂર્વનું નામ “ પ્રત્યાખ્યાન પૂર્વ' છે. તેમાં પચ્ચખાણના વિષયનું વિસ્તારથી નિરૂપણ કરવામાં આવ્યું છે. ગોછામાહિલના હૃદયમાં પણ દિવસે દિવસે ઈર્ષ્યા ને ઠેષ વધતાં જ ગયાં, આર્યપુષ્પમિત્રજી જે અર્થ બતાવે તેથી વિરુદ્ધ કાંઈ ને કાંઈ કહેવું એ જ એક એમનું કાર્ય થઈ પડયું. પચ્ચખાણુના વિષયમાં પણ એમની અને પૂ. વિધ્યમુનિ વચ્ચે આ પ્રમાણે ચર્ચા થઈ.
' ગાછીમાહિલ–તમે મને પ્રત્યાખ્યાન પૂર્વના વિચારો દર્શાવ્યા તેમાં સંસારથી વિરક્ત થઈ મુનિધર્મને સ્વીકારતા આત્માઓને જે પ્રત્યાખ્યાન સૂર સંભળાવાય છે તેમાં આપણી વચ્ચે મતભેદ છે. તે સૂત્ર તમે આ પ્રમાણે કહે છે
" करेमि भन्ते ! सामाइयं लब्धं सावज जोगं पच्चक्खामि, . जावजीवाए तिविहं तिविहेणं मणेणं वायाप कायेणं . न करेमि न कारवेमि करन्तंपि अन्नं न समगुजाणामि तस्त
भन्ते ! पडिकमामि निन्दामि गरिहामि अप्पाणं वोसिरामि"॥
“હે ભગવન! સામાયિક કરું છું. સર્વ પાપ વ્યાપારનું પ્રત્યાખ્યાન ( ત્યાગ પ્રતિજ્ઞા) કરું છું. જ્યાં સુધી જીવું ત્યાં સુધી ત્રિવિધ ત્રિવિધે (ત્રણ ત્રણ પ્રકારેતે આ પ્રમાણે) મન વચન ને કાયાથી (પાપ) કરીશ નહિ, કરાવીશ નહિ, કરતા એવા અન્યને સારા માનીશ નહિ. હે ભગવન ! તેથી (પાપથી હું) પાછો ફરું છું. (તેનેપાપવાળા મારા આત્માને હું) નિન્દુ–ગહું છું (ને તેવા) આત્માનો ત્યાગ કરું છું.” તમે કહેલ આ સૂત્રમાં “જાવજજીવાએ” એટલું ઉચિત નથી.
વિધ્યમુનિ– જાવજછવાએ' કહેવાથી શું દોષ આવે છે? કે જેથી તમે તેને નિષેધ કરો છો.
ગાછામાહિલ–આગમમાં જે જે પ્રત્યાખ્યાનો બતાવ્યાં છે તે સંપૂર્ણ ફળ દેનારા ત્યારે જ થાય છે કે જે તે પૂર્ણ વિધિ પૂર્વક પાળવામાં આવે. અપવાદ–છૂટે રાખવી, મર્યાદા–અમુક સમય માટે જ કરવું, આશંસા-પૂરું થયે ભેગો ભોગવવાની અભિલાષા રાખવી, વગેરે પ્રત્યાખ્યાનનાં દૂષણો છે. તેથી તે દૂષિત થાય છે ને કલ્યાણ કરનારું થતું નથી.
જાવજીવાએ પદથી પ્રત્યાખ્યાન મર્યાદિત-કાળની અવધિવાળું બને છે, ને તેથી કાળ પૂરો થયે ભોગોની છુટ થશે ને ભોગ ભેળવીશ એવી અભિલાષા રૂપ આશંસા દોષ લાગે છે. માટે તે પદ ન જોઈએ.
- પૂ. વિધ્યમુનિએ આ વિષયને પણ આચાર્ય મહારાજજીને પૂછીને ખુલાસો જણાવ્યા છતાં ગેછામાહિલ સમજ્યા નહિ ને પોતાના વિપરીત વિચારો ફેલાવવા લાગ્યા.