Jain_Satyaprakash 1945 01

Author(s): Jaindharm Satyaprakash Samiti - Ahmedabad
Publisher: Jaindharm Satyaprakash Samiti Ahmedabad

Page 8

શ્રી જૈન સત્ય પ્રકાશ
[વર્ષ ૧છે. પછીને સંવત ૧૫૭૧ ની સાલન મુનિ શ્રી પુણ્યવિજયજીના સંગ્રહનો ઋષિમંડલને ચિત્રપટ અત્રે રજુ કરેલ છે.
કાગળ પરની હસ્તપ્રતોમાં ૧૪૨૪ની કલ્પસૂત્રની દસ ચિત્રાવાળી, ૧૪૫૫ ની પાર્શ્વનાથચરિત્રની પાર્શ્વનાથ તથા પદ્માવતીનાં ચિત્રાવાળી પાટણના હેમચંદ્રાચાર્ય જ્ઞાન ભંડારમાં આવેલી છે, જેની રંગીન પ્લેટ હવે પછી મારા તરફથી લગભગ ચાલીશ હજાર રૂપિયાના ખર્ચે તૈયાર થતા “પવિત્ર કલ્પસૂત્ર” નામના ગ્રંથમાં પ્રસિદ્ધ થશે. ત્યાર પછી સં. ૧૪૭૨ ની ર. એ. સે. મુંબઈમાં, ૧૪૭૩ ની મારા પિતાના સંગ્રહમાં ચિત્રકાર દૈયાકના નામવાળી, તથા ૧૪૭૩ ની પાટણમાં ચિતરાએલી પંજાબના છરાના ભંડારમાં આવેલી છે, જેનાં ચિત્રો પણ “પવિત્ર કલ્પસૂત્ર” માં પ્રસિદ્ધ થનાર છે. ત્યાર પછી સં. ૧૪૮૯ની મારા સંગ્રહમાં, તથા સં. ૧૪૯૦ની હેમચંદ્રાચાર્ય જ્ઞાનમંદિરમાં આવેલી છે. પછી સુવર્ણાક્ષરી પ્રતાનો વારો આવે છે, જે પૈકી સં. ૧૫૧૬ની ડહેલાના ઉપાશ્રયમાં, સં. ૧૫૨૨ની વડોદરાના શ્રી આત્માનંદ જ્ઞાનમંદિરમાં આવેલી, ત્યાર પછી સં. ૧૫૨૬ ની લીંબડીના ભંડારમાં આવેલી, અને સં. ૧૫૨૯ ની સાલની ઉત્તરાધ્યયનસૂત્રની દેવસાના પાડાના ભંડારની સુવ
ક્ષરી પ્રતનો વારો આવે છે. ભારતના જુદા જુદા ભંડારોમાં તથા ખાનગી સંગ્રહમાં લગભગ સો સુવર્ણાક્ષરી અને બીજી મલી એકલા કલ્પસૂત્રની જ પંદરમા સૈકાના અંત ભાગ સુધીની પાંચસોથી છલો પ્રતોમાં લગભગ મેગલ સમય પહેલાંનાં લગભગ વીસ હજાર ચિત્રો આજે મોજુદ છે. આ ચિત્રો બધાં મેગલમની પહેલાંનાં છે. જૈન ધર્મના ધાર્મિક ગ્રંથ સિવાયની દુર્ગાસપ્તશતિની, બાલગોપાલસ્તુતિની તથા ગીતગોવિંદ વગેરેની કેટલીક પિોથીઓ મલી આવે છે, જે પંદરમા સિકાની હેવાનું કહેવાય છે. પરંતુ અજાયબીની વાત તે એ છે કે હજુ સુધી સંવતના ઉલ્લેખવાળી એક પણ પિથી મળી આવી નથી, અને તાડપત્રની પિથીનું એક પણ ચિત્ર અથવા કાપડ પરને એક પણ ચિત્રપટ જન પ્રસંગે સિવાયને તારીખવાળે પંદરમા સૈકા સુધીનો મલી આવ્યો નથી. અંતમાં આ પ્રદર્શનમાં શેઠ આણંદજી કલ્યાણજીની પેઢી તરફથી પ્રદર્શનમાં મૂકવા માટે અમને આપવામાં આવેલા શત્રુંજય, રાણકપુર તથા જસલમેરના ફેટ ચિત્ર તથા અજિતનાથજીના દેરાસરનો લાકડાનો નારીકુંજર તથા પાટણ બિરાજતા મુનિ શ્રી પુણ્યવિજયજી તરફથી અત્રે રજુ કરવામાં આવેલા લેખનકલાના નમૂનાઓ, ૧૫૭૧ ની સાલને ઋષિમંડલનો કપડાનો ચિત્રપટ તથા પાટણના સંઘવીના પાડાના ભંડારની અને સંઘના ભંડારની તાડપત્રની પોથીનાં ચિત્રો તથા ઝવેરી મૂલચંદ આશારામ વૈરાટીના સંગ્રહને એક વિજ્ઞપ્તિપત્ર તથા મોગલસમયની એક ચાદર તરફ અને મારા સંગ્રહમાંથી રજુ કરેલ પંદરમા સૈકાથી ઓગણીસમા સૈકાની શરૂઆત સુધીના કપડાં પરનાં ચિત્રપટ તરફ અને ખાસ કરીને સ્વર્ગસ્થ ગુરુદેવ પ્રવર્તકજી શ્રી કાંતિવિજયજીના સંગ્રહનું સં. ૧૮૬૩ ની સાલનું ૩૭ ફુટ લાંબું જે વિજ્ઞસિપત્ર અમદાવાદના જૈન સંઘે લખેલું જે અત્રે રજુ કરવામાં આવેલું છે તે તરફ આપ સર્વેનું આન ખેંચીને ઉપેક્ષિત ગુજરાતી કલાના આ વિભાગ તરફ ધ્યાન આપવા માટે આપ સર્વેને વિનંતી કરું છું.x
* અમદાવાદમાં ભરાયેલ ઇતિહાસ-સંમેલનમાં તા. ૨૪-૧૨-૪૪ ના રોજ આપેલ વ્યાખ્યાન