Jain_Satyaprakash 1945 01

Author(s): Jaindharm Satyaprakash Samiti - Ahmedabad
Publisher: Jaindharm Satyaprakash Samiti Ahmedabad

Page 3

છે એ अखिल भारतवर्षीय जैन श्वेताम्बर मूर्तिपूजक मुनिसम्मेलन संस्थापित श्री जैनधर्म सत्यप्रकाशक समितिनुं मासिक मुखपत्र
श्री जैन सत्य प्रकाश
વર્ષ ૨૦ || વિક્રમ સં. ૨૦૦૧ : વીરનિ. સં. ૨૪૭૧ : ઈ. સ. ૧૯૪૪ || is સંવ ૪ || માહ શુદિ ૨ : સોમવાર : ૧૫ મી જાન્યુઆરી | ૨૧૨
જેનાથત કલા
વક્તા-શ્રી. સારાભાઈ મણિલાલ નવ ગુજરાત સાહિત્ય સભા તરફથી ભરવામાં આવેલ “ ઇતિહાસ-સંમેલન”ની સાથે સાથે “ ઇતિહાસ-પ્રદર્શન” યોજીને તેના કાર્યવાહકોએ દૂરદેશી વાપરેલી છે. આ પ્રદર્શનમાં સહકાર આપનાર મુખ્ય મુખ્ય સંસ્થાઓ તથા વ્યક્તિઓના પરિચય મુરખી રવિશંકર રાવળ આપની સમક્ષ કરાવી ગયા, અને બાકીનો-ખાસ કરીને અત્રે રજુ કરવામાં આવેલી જેનાશ્રિતકળાનો-પરિચય કરાવવાનું મને સાહિત્ય સભાના કાર્યવાહક તરફથી કહેવામાં આવેલ છે.
ગુજરાતનાં જેનાશ્રિત શિલ્પ સ્થાપત્યોને તથા ગુજરાતની જેનાશ્રિત કળાને પરિચય સાધવા છેલ્લાં ચૌદ વર્ષથી હું બનતા પ્રયત્ન કરી રહ્યો છું, પરંતુ હજુ સુધી તેનો સંપૂર્ણ પરિચય સાધવા હું ભાગ્યશાળી થયો નથી.
ભારતવર્ષની ત્રણ મુખ્ય સંસ્કૃતિઓ-વૈદિક, શૈદ્ધ અને જેન પૈકીની-જૈન સંસ્કૃતિએ પણ કલા અને સાહિત્યને સમાદર કરી ઇતિહાસમાં અમર પગલાં પાડ્યાં છે. ભગવતી સરસ્વતીના ઉપાસક જૈન વિદ્વાનોએ છેલ્લાં બે હજાર વર્ષમાં સંસ્કૃત, પ્રાકૃત, અપભ્રંશ અને ગુજરાતી વગેરે દેશભાષાઓમાં વિવિધ વિષયો ઉપર અનેકાનેક પ્રકારની ઉત્તમ સાહિત્યિક કૃતિઓનું સર્જન કરીને ભારતના જ્ઞાન ભંડારમાં જેમ અનુપમ વૃદ્ધિ કરી છે, તેમ લક્ષ્મીદેવીના આરાધક જૈન ધનપતિઓએ પણ ભારતનાં અનેક પ્રદેશો, નગરો, ગામ, પર્વતે, અને જંગલમાં નાના પ્રકારનાં સ્તૂપો, સ્તંભ, ચં, મંદિર, દેવપુલો, વિહાર અને ધર્માગાર આદિના રૂપમાં અસંખ્ય સ્થાપત્યાત્મક કીર્તનું નિર્માણ કરીને ભારતીય સ્થાપત્યકલાના ઉત્કર્ષમાં અનન્ય પૂર્તિ કરી છે. અને ભાવૂક જનસમૂહના હદયોને પ્રભુભક્તિ તથા પરમાત્મ-પ્રાર્થનામાં તલ્લીન થવા માટે ભવ્ય આશ્રયસ્થાનો અને ઉપાસ્ય રૂપકોની રચના કરવામાં અનંત દ્રવ્યવ્યય કર્યો છે. ક્રૂર કાલના પ્રભાવે અને વિદ્વેષી વિધમીઓના અત્યાચારે એ જેનાશ્રિત શિલ્પસ્થાપત્યોનો ઘણોખરો ભાગ નષ્ટ કરી નાખ્યો છે, છતાં આજે પણું જે કંઈ વિદ્યમાન છે તે પોતાના સ્વરૂપમાં અસાધારણ અને અપરિમિત છે, એની ગણના કરવી કઠિન છે અને એનું મૂલ્યાંકન થવું અશકય છે. પુરાતત્વવિદ્દ શ્રીજિનવિજયજીના શબ્દોમાં કહીએ તે જ આખાય ભારતવર્ષમાં વસતા જેને પાસે વર્તમાનમાં જે