________________
( ૩૩ ). કર્યો; આ આયખપુટજી મહારાજ ઘણાજ પ્રભાવિક થયા છે; તેમણે ભરૂચમાં બુદ્ધની પ્રતિમાને મંત્રથી નમાવેલી છે, જે આજે પણ અધ નમેલી છે, તથા નિગ્રંથનમિતના નામથી પ્રસિદ્ધ છે.
-
વૃદ્ધવાદીજી સિદ્ધસેન દિવાકર તથા વિકમ રાજા,
વિદ્યાધર ગચ્છમાં સ્કંદિલાચાર્યના શિષ્ય વૃદ્ધવાદીઓ થયા; તે સમયમાં ઉજજયની નગરીમાં વિક્રમ રાજા રાજ્ય કરતા હતા. તેની સભામાં દેવઋષિ નામને મંત્રી હતા, તેની દૈવસિકા નામની સ્ત્રીથી સિદ્ધસેન દિવાકરને જન્મ થો તે; તે બહુ વિદ્વાન તથા પણ અભિમાની હતું. એક વખતે તેણે વૃદ્ધવાદીની ઘણી કીર્તિ સાંભળી તેથી તેને જીતવા માટે તે ભરૂચ તરફ ચાલ્યો; ત્યાં માર્ગમાં વનમાંજ વૃદ્ધવાદીજી તેને મળ્યા, ત્યારે સિદ્ધસેને ત્યાંજ વાદ કરવાનું કહેવાથી વૃદ્ધવાદીજીએ કહ્યું કે, અહિં વનમાં આપણું હારછતને સાક્ષી કેણ રહે ? ત્યારે સિદ્ધસેને કહ્યું કે, આ ગાયો ચરાવનારા ગોવાળીઆ આપણું સાક્ષી થશે; અને તેઓ હારજીતની પરીક્ષા કરશે પછી ત્યાં વૃદ્ધવાદીઓએ અવસર વિચારીને જે બાબતને ગેવાળીઆ સમજી શકે, તથા તેમને જે પ્રિય લાગે, એવો એક ગર નાચતાં નાચતાં ગાયો, તેથી ગેવાળીઆ ખુશી થયા; સિદ્ધસેને તે ન્યાયયુક્ત સંસ્કૃત ભાષામાં આડંબરથી પિતાના પક્ષનું મંડન કરવા માંડ્યું, પરંતુ ગોવાળીઆઓને તેમાં કંઈ સમજણ નહીં પડવાથી તેઓએ કહ્યું કે, આ વૃદ્ધવાદીજી સર્વજ્ઞ છે, અને તે જીત્યા છે. આથી સિદ્ધસેને હાથ જોડી વૃદ્ધવાદીઓને કહ્યું કે, હું હાર્યો, માટે મારી પ્રતિજ્ઞા મુજબ મને આપનો શિષ્ય કરે ? પછી વૃદ્ધવાદીએ વિક્રમ રાજાની સભાસમક્ષ પણ ધર્મચર્ચામાં તેને જીતીને પોતાના શિષ્ય કર્યો, તથા તેમનું કુમુદચંદ્ર નામ રાખ્યું; તથા આચાર્ય પદ્ધી સમયે તેમનું નામ સિદ્ધસેનદિવાકર રાખ્યું. પછી વૃદ્ધવાદીજી અન્ય જગાએ વિહાર કરી ગયા, તથા સિદ્ધસેનદિવાકર ઉજજયનીમાં રહ્યા; એક વખતે વિક્રમ રાજા હાથી પર બેસી શહેરમાં ફરતા હતા, તે વખતે સન્મુખ સિદ્ધસેનજીને આવતા જોઈને રાજાએ તેમની પરીક્ષા માટે મનથી જ નમસ્કાર કર્યો; અને તેથી સિદ્ધસેનજીએ પણ તેમને મોટા સ્વરથી ધર્મલાભ આપ્યો. ત્યારે રાજાએ પૂછયું કે, નમસ્કાર કર્યા વિના આપે મને કેમ ધર્મલાભ આપે ? ત્યારે સિદ્ધસેનાએ કહ્યું કે તમોએ
