________________
( પર )
શિલાદિત્ય રાજા. ગુજરાતમાં બે નામના નગરમાં દેવદિત્ય નામે એક વેદાંતી બ્રાહ્મણ વસતે હતું, તેને સુભગ નામે એક બાળ વિધવા પુત્રી હતી; તેણીને કઈક ગુરૂએ સર નામને મંત્ર આપ્યો હતો; તે મંત્રથી ખેંચાયેલા સર્વે તેણીની પાસે આવી, તે સાથે કામ વિકારથી સંભોગ કર્યો અને તેથી તેણીને ગર્ભ રહ્યો; અનુક્રમે તેણીના પિતાને તેણીને ગર્ભ સંબંધી વૃત્તાંત જણાવાથી તે દિલગિર થયો, અને તેણીને તે કહેવા લાગ્યો કે અરે દુષ્ટ! તેં આ નિદા લાયક શું કાર્ય કર્યું? ત્યારે તેણીએ હાથ જોડીને પિતાને સૂર્ય સંબંધી વૃત્તાંત કહ્યું; પછી તે દિવાદિયે તેણીને વલ્લભીપુરમાં મોકલી આપી. ત્યાં તેણીએ એક પુત્રને અને એક પુત્રીને જન્મ આપે; એમ કરતાં આઠ વર્ષો નિકળી ગયાં; એક વખતે નિશાળમાં ભણતાં તેઓને નિશાળીઆઓ સાથે કલેશ થવાથી કેઈએ તેને નબાપાનું મેણું આપું, તેથી મનમાં ખેદ લાવી ઘેર આવી તે પુત્રે માતાને પૂછવાથી માતાએ સઘળું વૃત્તાંત કહ્યું. તે સાંભળી તેણે જ્યારે આપઘાત કરવાની ઈચ્છા કરી, ત્યારે સાક્ષાત સૂર્યો આવી તેને કહ્યું કે, હે વત્સ હું તારે પિતા છું, અને તેને જે કઈ પરાભવ કરશે, તેનો હું વિનાશ કરીશ; એમ કહી તેને એક કાંકરે આપી કહ્યું કે આ કાંકરે નાખવાથી તુરત તારા શત્રુનું મૃત્યુ થશે. પછી તે બાળક જે જે નિશાળીઆએ તેને રંજાડતા હતા, તેઓને તે કાંકરાથી તેને માર્યા છેવટે તે વૃત્તાંત વલ્લભીપુરના રાજાને માલુમ પડવાથી ક્રોધાયમાન થઈ તેણે તેને સભામાં
લાવ્યો અને કહ્યું કે, અરે! દુષ્ય તું બાળકોને કેમ મારે છે. ત્યારે તેણે કહ્યું કે, એટલું જ નહીં, પણ હું તે રાજાને પણ મારી શકું છું. એમ કહી તેણે કાંકરી નાંખી તે રાજાને પણ મારી નાંખ્યો; પછી ભય પામેલા પ્રધાન આદિકાએ તેનું શિલાદિત્ય નામ પાડી, તેને રાજગાદીએ બેસાડ્યો; તે શિલાદિત્ય રાજા પ્રથમ જૈનધર્મ હતો, તથા તેણે શત્રુંજય તીર્થનો ઉદ્ધાર કર્યો છે. એક વખતે મહાતવાદી બૌદ્ધાચાર્ય શિલાદિત્યને કહ્યું કે, અમારી સાથે તાંબરે વિવાદ કરે; જે તેઓ હરે તો તેઓ દેશપાર થાય અને જો અમે હારીએ તે અમે દેશપાર થઈ; પછી તેઓ સાથે તાબેરોને વાદ થશે, તેમાં તાંબરે હારવાથી તે શિલાદિતય રાજા બૌદ્ધધમાં થયે; તથા શત્રુંજયનું તીર્થ પણ બૌદ્ધને સ્વાધીન થયું; આ બાબતની મલ્યવાદીજીને ખબર મળવાથી મલવાદીએ ત્યાં આવી કરીને બધે સાથે વિવાદ
