________________
પર્॰ ]
દર્શન અને ચિંતન
આ ઉપરાંત કામોદ્દીપક હાસ્ય ન કરવું, સ્ત્રીનાં ચિત્રો ન રાખવાં, ન જોવાં, અબ્રહ્મચારીને સંગ ન કરવા વગેરે બ્રહ્મચારીએ ન કરવા જેવી ખીજી અનેક જાતની ક્રિયાઓ આ દશ સ્થાનેમાં સમાઈ જાય છે.
ત્રકાર કહે છે કે પૂર્વોક્ત નિષિદ્ધ પ્રવૃત્તિમાંની કાઇ પણ પ્રવૃત્તિ કરનાર બ્રહ્મચારી પોતાનું બ્રહ્મચર્ય તે ખારો જ, તદુપરાંત એને કામજન્ય માનસિક કે શારીરિક રોગા પણ થવાના સભવ છે.
બ્રહ્મચારી પણ રહે છે તો જનસમાજમાં જ, એટલે એની આંખે રૂપા અને કાને શબ્દો વગેરે ન આવે એ તેા ન જ બને; તે! હવે શું એણે જનસમાજમાં ન રહેવુ ? રૂપા, શબ્દો વગેરેને ન આવવા દેવાં? કે આંખે અને કાને પડદા રાખવા? સૂત્રકારે આને ઉત્તર ટૂંકા પણ સચેષ્ટ રીતે આપેલો છે, જે આ રીતે૧૩ છે: આંખે આવતાં રૂપોને અને કાને પડતા ધ્વનિ વગેરેને પરિહાર શકય જ નથી, પણ તેને પ્રસંગે એ રૂપે કે શબ્દો વગેરેને લીધે પોતાની પ્રવૃત્તિમાં રાગને કૈ દ્વેષને ન થવા દેવા, અર્થાત્ એવે વખતે બ્રહ્મચારીએ વસ્તુસ્વભાવનું ચિંતન કરવું યા તે સર્વથા ઉદાસીન રહેવું. સ્પર્શી, ગધા અને રસા માટે ન્યાય ધટાવી લેવા. ઉપર્યુંક્ત સમાધિસ્થાન ઉપરાંત બ્રહ્મચારી ભિક્ષુભિક્ષુણી માટે બીજા પણ કેટલાંક વિધાન કરવામાં આવ્યાં છે; જેમ ૧૪ પથારી કહેણુ રાખવી, પથારી ઉપરના એમ્બ્રડ સુંવાળા કપડાંનેા ન રાખવા, સુંવાળાં વસ્ત્રો ન પહેરવાં, ભિક્ષુણીએ હાથાવાળાં આસને પર ન બેસવું અને આખું કેળું ન લેવું, ભિક્ષુએ સાંકડા માંનાં પાત્રા ન રાખવાં, વગેરે વગેરે.
૫. બ્રહ્મચર્યના સ્વરૂપની વિવિધતા અને તેની વ્યાપ્તિ
ઉપર આપેલી બીજી વ્યાખ્યા પ્રમાણે કામસંગના ત્યાગરૂપ બ્રહ્મચય ના જે ભાવ સાધારણ લોકા સમજે છે તે કરતાં ઘણા સૂક્ષ્મ અને વ્યાપક ભાવ જૈન શાસ્ત્રોમાં લેવાયા છે. જ્યારે કાઇ વ્યક્તિ જૈન ધર્મની મુનિદીક્ષા લે છે ત્યારે
6
૧૩ ન સરા, ન સો સા (?) સોવિસયમાયા ।
रामदोषा उ जे तत्थ तं भिक्खू परिवज्जए ॥ सक्का मद्द चक्खु बिसयमागये ।
Jain Education International
रागदोषा उ जे तत्थ तं भिक्खू परिवज्जए ॥
.
૧૪, તુ કલ્પસૂત્ર પંચમ ઉદ્દેશ, સ. ૧૫-૪૭,
ત્યાદિ, આચારાંગસૂત્ર વિમુક્તિ—અચયન છેલ્લુ .
:
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
