________________
પર૮ ]
દર્શન અને ચિંતન સમુદાયમાં એવી પણ અનેક વ્યક્તિઓ હોય છે જે સ્વદારસંતિષના વ્રતને જાળવવા પ્રયત્ન તે જરૂર કરે છે, પણ એમનામાં એ વતને મૂળ ઉદેશ સમજવા જેટલી સુક્ષ્મ વિવેકશક્તિ ઘણી ઓછી હોય છે. એથી લોકે જે સ્ત્રીઓને પરદારકેટની નથી ગણતા તેઓને પિસા વગેરે આપી પિતાની કરી લઈ તેમની સાથે પ્રસંગ રાખતાં એઓને પિતાના વ્રતનો અંશે પણ ભંગ ન જણાય એ સ્વાભાવિક છે. વળી સમાજ આવી પ્રવૃત્તિને પ્રબળ વિધી ન હોય ત્યાં એ પ્રવૃત્તિને અનાચરણીય માને પણ કોણ?
આવી સ્થિતિમાં વ્રતધારીના વ્રતનું બરાબર પાલન થાય, વ્રતને પૂરે ભમે તેની સમજમાં આવી જાય અને વક્ર-જડ પ્રકૃતિને મનુષ્ય પણ પિતાના લીધેલ બતના અંકુશમાં બરાબર રહે એ હેતુથી શાસ્ત્રકારે ઇવર પરિગૃહીતાગમનની પ્રવૃત્તિને પૃથફ બતાવી અતિચારરૂપે કરાવી અને ભલે તે સામાજિક કટીની. ગણાતી હોય તો પણ તેને સાફ સાફ શબ્દોમાં તદ્દન અનાચરણીય કટીની સમજાવી. કોઈ પુરુષ સ્વદારસંતિષી રહેવાની ગણતરીએ જેને જેને મેહે તેને તેને પરણુંને સ્વદારા બનાવે; અર્થાત્ બીજ બીજી અનેક કન્યાઓને, કુંવારી સ્ત્રીઓને કે દાસી વગેરેને પરણે, છતાંય તે પરણનાર પિતાના વતને છેડે પણ ભંગ ન સમજે અને બહુવિવાહની પ્રથાને કે આપનાર સમાજ તે એ રીતને અનુમોદન જ આપે, પણ પરમાર્થ રીતે વિચારતાં જણાશે કે આ પ્રવૃત્તિ સ્વદારતેષીને દૂષણરૂપ છે. વળી જૂના જમાનામાં આઠ જાતના વિવાહ થતા : બ્રાહ્મ, પ્રાજાપત્ય, આર્ષ, દેવ, ગાંધર્વ, આસુર, રાક્ષસ અને પિશાચ. આમાંના આગલા ચાર આચારકેટીના છે, પાછલા ચાર અનાચારકેટીના છે. કોઈએક જાના બનાવને આધારે પાછલા ચારમાંના ગમે તે વિવાહને અવલંબી કાઈનું પાણિગ્રહણ કરે અને માને કે મેં તે અમુકને અમુક વિવાહપદ્ધતિએ સ્વદાર તરીકે સ્વીકારેલી છે, તેમાં મારા સ્વદારસંતોષને શે બાધ આવે? આ ઉપરાંત જે જે સ્ત્રીઓનો વિવાહ સામાજિક રીતે વર્યું છે તેઓને પણ સ્વદારારૂપે સ્વીકાર કરવાને નિષેધ આમાં આવી જાય છે. આ બધી બાબતે તરફ સ્વદારસંતોષીનું ધ્યાન ખેંચાય, તે સ્વદારસતિષના ગાંભીર્યને બરાબર સમજે અને ક્યારે પણ આવા ભ્રામક પ્રસંગમાં લપસી પડી પિતાના તને મલિન ન બનાવે એવા અનેક શુભ ઉદ્દેશથી શાસ્ત્રકારે આ બીજા અતિચારને વર્ણવેલે છે અને તેને સ્પર્શ સરખો પણ નિષેધેલ છે. - અચૌર્યાવ્રતને નિયમ લેનારાએ પિતાના મોજશે જરૂર ઓછા કરવા જોઈએ. આવી વ્યાપ્તિ સાંભળનાર કોઈ ભદ્રક જરૂર પૂછશે કે અચૌર્યાવ્રતનો
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
