________________
જૈન ષ્ટિએ બ્રહ્મચચિાર
[ ૫૧
દેવજીતે છે. તેઓ એવી સ્ત્રીને પરણેલા કે જેને પતિ મરી ગયેલા. આ વિવાહને પ્રાચીન વ્યાખ્યાકારાએ બહુ રોચક શબ્દોમાં, પ્રસન્નભાવે વણ વેલે છે.૨૭ બીજો પ્રસ`ગ ભ. મહાવીરના એક ગણધર છે. તેમાં એમ આવે છે કે છઠ્ઠા ગણધર મતિપુત્ર અને સાતમા ગણધર મૌય પુત્ર એ બન્નેયની માતા એક હાવા 'છતાં તેમનાં ગાત્રા જુદાં જુદાં છે. તેનુ કારણુ એમ બતાવવામાં આવ્યું છે કે તે બન્નેના પિતા જુદો જુદો છે. આમ તો ત્યારે જ બની શકે કે એક બાઈ એકવાર પરણી હોય અને એને પુત્ર થયે! હાય, પછી તે જ બાઈ રાંડવ્યા પછી ફરી પરણે અને પુત્ર પણ થાય. આ પદ્ધતિ જ વિધવાવિવાહની પતિ છે. આ પદ્ધતિ વિશે સત્તરમા સૈકાના ટીકાકાર શ્રી વિનયવિજય એમ લખે છે૮ કે— કાઈ દેશમાં એવી પણ પ્રથા છે કે એક પતિ મર્યો પછી બીજો પતિ વરી શકાય, એમ વૃદ્ધ પુરુષે કહે છે.' વાચકોએ યાદ રાખવુ જોઈએ કે એ બન્ને ગણધરો વૈદિક બ્રાહ્મણો હતા. ત્રીજી ખાખત ગુજરાતના પ્રસિદ્ધ મંત્રી વસ્તુપાળ તેજપાળને લગતી છે. તેમના રાસના કર્તા શ્રી લક્ષ્મીસાગરસૂરિ અને પાસચંદ્ર સૂરિ એ બન્ને આ વિશે આ પ્રમાણે જણાવે છે — પોરવાડ આસરાજ શ્રીમત હતા, પણ હવે તે નિર્દેન છે. તેથી તેણે પોતાના વતન પાટણને છાડી માલાણમાં આવીને નિવાસ કર્યાં છે. માલાસણમાં પારવાડની જાતનો આભૂશાહ નામનો શેઠ છે, તેને કુવરી કરીને એક પુત્રી છે, પણ તે દુબે બાળપણમાં જ રડાપે પામેલી છે. એ બાળવિધવા ધનિયમમાં પેાતાનો સમય વિતાવે છે. એકવાર હરિભદ્રસૂરિતુ વ્યાખ્યાન સાંભળવા તે ઉપાશ્રયે ગઈ. તેને જોઈ ને સામુદ્રિક શાસ્ત્રના પારગામી તે આચાય. વિસ્મય પામ્યા. તે વખતે ત્યાં આસરાજે ગુરુને વિસ્મયનુ કારણ પૂછ્યું. ગુરુએ કહ્યું કે આ બાળાની કૂખથી સૂર્યચંદ્ર જેવાં એ પુત્રરત્ન નીપજવાનાં છે. એ સાંભળીને એના કુંવરી સાથે પરણવાના વિચાર થયા. એ જાણતા હતેા કે કુવરી તે ખાળવિધવા છે, એથી જ તેનુ મન સકાચાયું, પણું ઋષભદેવના દાખલાથી પેાતાના મનનું સમાધાન કરી તેણે કુંવરી સાથે ધરવાસ કર્યો અને પૂર્વપ્રથાનું પાલન કર્યું.૨૯
૨૭, જુઓ કલ્પસૂત્રની સુમેધિકા ટીકા રૃ. ૧૪૭,
..
પૃ. ૧૫૯.
>>
अनिषिद्ध च तत्र देशे एकस्मिन् पत्यौ मृते द्वितीयपतिवरणमिति वृद्धाः । '
૨૯. - હરિભદ્રસૂરિષ્ઠ ઈમ કહિ એ એહની કુખે રચણુ;
એ અ પુત્ર અર્થ બલા એ સશિસૂર સમાણું.
"
Jain Education International
>>
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
