Book Title: Jain Drushtie Bramhacharya Vichar Author(s): Sukhlal Sanghavi Publisher: Z_Darshan_ane_Chintan_Part_2_004635.pdf View full book textPage 1
________________ જૈન દષ્ટિએ બ્રહ્મચર્યવિચાર [ ૩૫ ] જૈન દષ્ટિનું સ્પષ્ટીકરણ બ્રહ્મચર્યને લગતી કેટલીક બાબતો ઉપર જૈન દૃષ્ટિએ વિચાર કરીએ તે પહેલાં “જૈન દૃષ્ટિ એટલે શું તે જાણી લેવું જરૂરનું છે. એથી જૈન ધર્મના વહેણની મૂળ દિશા સમજવાની સરળતા થશે. માત્ર તત્વજ્ઞાન કે માત્ર આચારમાં જૈન દૃષ્ટિ પૂર્ણ થતી નથી. એ તત્વજ્ઞાન અને આચાર ઉભયની મર્યાદા સ્વીકારે છે. કઈ પણ વસ્તુને પછી તે જડ હોય કે ચેતન) તેની બધી બાજુઓને વાસ્તવિક સમન્વય કરે એ અનેકાંતવાદ જૈન તત્વજ્ઞાનને મૂળ પાયો છે, અને રાગદ્વેષને નાનામેટા દરેક પ્રસંગોથી અલિપ્ત રહેવારૂપ નિવૃત્તિ એ સમગ્ર જૈન આચારને મૂળ પાયે છે. અનેકાન્તવાનું કેન્દ્ર મધ્યસ્થતામાં છે અને નિવૃત્તિ પણ મધ્યસ્થતામાંથી જ જન્મે છે, તેથી અનેકાન્તવાદ અને નિવૃત્તિ એ બન્ને એકબીજાના પૂરક અને પિષક છે. એ બને તત્વ જેટલે અંશે સમજાય અને જીવનમાં ઊતરે તેટલે અંશે જૈન ધર્મનું જ્ઞાન અને પાલન થયું કહેવાય. જૈન ધર્મનું વહેણ નિવૃત્તિ તરફ છે. નિવૃત્તિ એટલે પ્રવૃત્તિની વિધી બીજી બાજુ. પ્રવૃત્તિને અર્થ રાગદ્વેષના પ્રસંગમાં ઝંપલાવવું. જીવનમાં ગૃહસ્થાશ્રમ એ રાગદ્વેષના પ્રસંગેનાં વિધાનું કેન્દ્ર છે. તેથી જે ધર્મમાં ગૃહસ્થાશ્રમનું વિધાન કરવામાં આવ્યું છે તે પ્રવૃત્તિધર્મ અને જે ધર્મમાં ગૃહસ્થાશ્રમનું નહિ પણ માત્ર ત્યાગનું વિધાન છે તે નિવૃત્તિધર્મ. જૈન ધર્મ એ નિવૃત્તિધર્મ હોવા છતાં તેના પાલન કરનારાઓમાં જે ગૃહસ્થાશ્રમને વિભાગ દેખાય છે. તે નિવૃત્તિની અપૂર્ણતાને લીધે. સર્વીશે નિવૃત્તિ મેળવવા અસમર્થ વ્યક્તિઓ જે જેટલા અંશમાં નિવૃત્તિ સેવે તેટકેટલા અંશેમાં તેઓ જૈન છે. જે અંશેમાં નિવૃત્તિ સેવી ન શકે તે અશોમાં પોતાની પરિસ્થિતિ પ્રમાણે વિવેકદષ્ટિથી તેઓ પ્રવૃત્તિ ગોઠવી લે; પણ એ પ્રવૃત્તિનું વિધાન જૈન શાસ્ત્ર નથી કરતું, તેનું વિધાન છે માત્ર નિવૃત્તિનું છે. તેથી જૈન ધર્મને વિધાનની દૃષ્ટિએ Jain Education International For Private & Personal Use Only www.jainelibrary.orgPage Navigation
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 ... 41
