________________
જૈન દષ્ટિએ બ્રહ્મચર્યવિચાર
[ પ૪૩
સ્ત્રીઓ વિશે વિચાર કરતાં સમજાય છે કે એ સમયને સ્ત્રી સમાજ પૂબ પરતંત્ર હતો. તે એટલે સુધી કે વિષયોની નિંદા કરવી હોય ત્યારે પણ પુરુષની વાસનાની નિંદા ન કરતાં જ્યાં ત્યાં માત્ર સ્ત્રીઓની જ નિંદા કરવામાં આવેલી છે. તે સમયે બીજા સમાજની અસરથી જૈન સમાજે પણ કેટલાક એવા નિયમો ઘડ્યા છે જેથી સ્ત્રી અને પુરુષના અધિકારનું સામ્ય તૂટી ગયું છે. જૈન ધર્મમાં સ્ત્રીને સર્વજ્ઞ થવાને અધિકાર છે, મુક્તિ મેળવવાને અધિકાર છે, એક સ્ત્રી તે તીર્થંકર પણ થયાં છે, ત્યારે જૈન સંપ્રદાય સ્ત્રીને દષ્ટિવાદ નામનું શાસ્ત્ર, જે બધાં આગમોમાં મુખ્ય હોઈ વેદ જેવું માન્ય છે, તે શીખવાનો અધિકાર નથી સ્વીકારતો. આમ છતાં પછીના જમાનામાં થયેલા આચાર્ય હેમચંદ્ર સ્ત્રી જાતિની નિંદા કરવામાં મણું ન રાખવા છતાં એમ પણ કહેવું છે કે કોઈ એકલી સ્ત્રીઓ જ દુષ્ટ નથી. પુરુષો પણ દુષ્ટ, ફર, કપટી, વિષયી અને જાલમી છે. સ્ત્રીઓ તે પવિત્ર અને સંતપુરુષની માતા છે. તીર્થકરે પણ એની જ કુખે આવેલા છે. સ્ત્રીસમાજ તરફની આ એમની જે તરફદારી છે તે પણ એક જમાનાની અસર છે. જૈન સાહિત્યની વિવાહ અને સ્ત્રીઓ તરફની દૃષ્ટિ સમજવાને આટલી હકીકત પૂરતી છે. ૧૧. બ્રહ્મચર્યજન્ય સિદ્ધિ અને ચમત્કારે
બ્રહ્મચારી પાસે અનેક વિશિષ્ટ સિદ્ધિઓ હેય છે, એ અનેક જાતના ચમત્કારે કરી બતાવી શકે છે એવી માન્યતા આજ કેટલાય સમયથી સમાજમાં રૂઢ થયેલી છે. આ માન્યતાઓનું મૂળ કેટલીક કથાઓમાં દેખાય છે. બ્રહ્મચારીનું બેલેલું થાય જ, બ્રહ્મચારીના આશીર્વાદથી નિધન ધનવાન થાય, વાંઝણ પુત્રવતી થાય, જેને માથે એને હાથ હોય તેને કદી ક્યાંય પણ નિષ્ફળતા ન જ હોય, બહેરાઓ સાંભળતા થાય, મૂંગાઓ બેલતા થાય,
જ્યાં એનાં પગલાં થાય ત્યાં લીલાલહેર જ હેય ! આ જાતની અનેક માન્યતાએને એ કથાઓ પિષે છે; અને સાથે કોઈ સતીના કપાયેલા હાથ સાજા થયા, કેઈ સતીએ કાચે તાંતણે ચાલણ બાંધી કૂવામાંથી પાણી કાઢયું, કઈ સતીને શૂળીનું સિંહાસન થયું, એ જાતના અનેક ચમત્કારેથી ભરેલાં વૃત્તાને પણ રજૂ કરે છે. આથી જ સમાજમાં બ્રહ્મચર્યના પાલન કરતાં પૂજનને અતિરેક થયેલું છે. જોકેનો મોટો ભાગ કોઈ જાતની અહિક કે પારલૌકિક આશા વિના શુદ્ધ બ્રહ્મચર્ય પાળવા માટે તૈયાર નથી. નામના બ્રહ્મચારીઓ હશેહોંશે પૂજાય છે. જોકે ઘરે તેમનાં પગલાં કરાવે છે, અને રેગીઓ રાગ મટાડવા, નિર્ધને ધનવંત થવા, વાંઝિયા પુત્રવાન થવા બ્રહ્મચારી કહે તે કરવા તૈયાર હોય છે. આ સ્થિતિ તે આજકાલ આખા દેશમાં વ્યાપેલી છે. એને
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
