________________
જૈન ષ્ટિએ બ્રહ્મચવિચાર
[ પક.
કારણ કે સ્વદારસ ષવતને ધ્વનિ પરસ્ત્રીત્યાગ તરફ્ છે, અને વેશ્યા એ કાંઈ પરી તો નથી જ. એ તે સાધારણ સ્ત્રી હોવાથી જો બીજાની હાય. તે પાતાની પણ છે જ. માટે સ્વારસàાખવતની મર્યાદામાં વેશ્યાસેવન ખાધક શાને ગુણવું જોઈ એ ? પુરુષના આ એક કુટિલ પ્રશ્નને લીધે સ્વદારસ ષવ્રતમાંથી પરદારપાગના જન્મ થયે। અને સ્વદારતાવ્રત તેમ જ પરદારત્યાગત્રત એ એના અર્થોમાં આપાઆપ ભેદ નિશ્ચિત થયે.
જ્યારે અપૂણૅ બ્રહ્મચર્ય લેનાર પુરુષ માટે સ્વદારસંતાપ અને પરદારત્યાગ એ એ તે જુદાં કપાયાં ત્યારે અભેદની કલ્પના આ રીતે કરી જે પેાતાની વિવાહિત સ્ત્રીમાં જ સંતુષ્ટ રહેવા ઇચ્છે તે સ્વદારસાષવ્રત લે. એ વ્રત લેનાર જેમ પરસ્ત્રી ન સેવી શકે તેમ વેશ્યાસેવન પણ ન કરી શકે, પરંતુ જે વિવાહિત સ્ત્રી ઉપરાંત વેશ્યાસેવન તજવા ન ઇચ્છે, માત્ર અન્ય પુરુષાએ પરણેલી એવી સ્ત્રીઓના જ ત્યાગ કરવા ઇચ્છે તે પરદારત્યાગત્રત લે. એ ત લેનારને સ્વવિવાહિત સ્ત્રી અને સાધારણ વેશ્યા એ બન્નેના ભાગ ખાધક નથી ગણાયા. તેને ફક્ત પરવિવાહિત સ્ત્રીના ભોગ જ બાધક ગણાયેલા છે. આ રીતે એક જ ફાયદામાંથી અનેક અર્થો નીકળે છે તેમ પુરુષના એક જ ગંભીર સ્વરદારસતાષવ્રતમાંથી બે અવાળાં છે વ્રતો જન્મ્યાં. પણ પુસ્યનું પૌષ કાંઈ એટલેથી જ અટકે ? તેથી વળી તેને શકા થઈ કે પરસ્ત્રી એટલે જેને વિવાહિત પતિ હોય અને જે પર—પતિનું રક્ષણુ મેળવતી હાય તે. પરસ્ત્રીની આ વ્યાખ્યામાં કુમારી સ્ત્રીનો, વિધવાનો કે જેને પતિ કયાંય ચાણ્યા ગયા હોય (પ્રેષિતભતું કા) તેવી સ્ત્રીંના સમાવેશ થઈ ન શકે અને તેથી પરદારત્યાગનું વ્રત લેનારને તેવી કુમારી કન્યા, વિધવા કે પ્રેષિતભર્તૃકા સ્ત્રીને ભાગ બાધક શા માટે ગણાવા જોઈ એ ? પુરુષની આ શકાપર પરાએ પરદારત્યાગવતમાંથી બીજા અનેક ત્રા જન્માવવાની પરિસ્થિતિ ઉત્પન્ન કરી, પશુ દી દષ્ટિ આચાયોએ અનવસ્થાપના ભયથી બીજાં નવાં વ્રતોની કલ્પના અટકાવી અને એ શંકાનું નિવારણ છ જ રીતે કર્યું.
પરંતુ આર્યાવતની સ્ત્રીને શંકાજનક તત્ત્વાના પુરુષ જેટલા વારસે નથી મળ્યો, એટલે તેના સ્વપતિસ તોષવ્રતને અર્થ ચોક્કસ અને એકસરખા રહ્યો છે, તેને લીધે ભારતવર્ષની સાધ્વી સ્ત્રીઓને પુરુષની પૂર્વોક્ત કલ્પનાની પેઠે એવી કલ્પના ન.જ ઊગી કે પતિત્યાગ એટલે જે કાઈ પુરુષ કાઈ સ્ત્રીને પંચસાક્ષિક પતિ છે તેને જ માત્ર ત્યાગ અને જે કુમાર છે, વિધુર છે અથવા કાઈ સ્ત્રીને નિયત પતિ નથી પણ ગણિકા જેવા અનિયત છે એ બધા પુષોના
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
